Niższa składka zablokowana. Weto zaskoczyło rząd i przedsiębiorców
Przypomnijmy: nowelizacja przepisów została przygotowana przez rząd i miała na celu obniżenie oraz uproszczenie składki zdrowotnej dla samozatrudnionych, w tym tych rozliczających się na podatku liniowym oraz ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych. Kluczowe zmiany miały wejść w życie 1 stycznia 2026 r.
Decyzja prezydenta o zawetowaniu ustawy wywołała rozczarowanie i oburzenie w środowisku przedsiębiorców.
To bardzo zły sygnał dla sektora MŚP. Od dwóch lat domagaliśmy się uproszczenia i urealnienia składek zdrowotnych – prezydenckie weto oznacza utrzymanie najbardziej nieprzyjaznych dla mikrofirm przepisów od dekad – komentuje Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP), cytowany przez Business Insider.
Zobacz także
Co przewidywała zawetowana ustawa?
Proponowane zmiany zakładały wprowadzenie nowego, dwuelementowego sposobu obliczania składki zdrowotnej:
Część ryczałtowa: Miała wynosić 9% od podstawy równej 75% minimalnego wynagrodzenia i dotyczyć wszystkich przedsiębiorców (rozliczających się według skali podatkowej, podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz kartą podatkową).
Część procentowa od nadwyżki: Dla przedsiębiorców na skali podatkowej i podatku liniowym miała wynosić dodatkowo 4,9% od dochodu przekraczającego 1,5-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Dla przedsiębiorców na ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych miała wynosić dodatkowo 3,5% od przychodu przekraczającego 3-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Projekt ustawy przewidywał również całkowitą likwidację możliwości odliczania zapłaconych składek zdrowotnych od podatku dochodowego lub zaliczania ich do kosztów uzyskania przychodów, co było istotnym elementem reformy. Miało to uprościć system, ale jednocześnie mogło wpłynąć na realne obciążenia niektórych grup.
Rząd argumentował, że nowe zasady, wypracowane wspólnie z resortem finansów i rozwoju, miały częściowo zrekompensować negatywne skutki Polskiego Ładu w zakresie składki zdrowotnej.
Jak wygląda składka zdrowotna obecnie (i pozostanie po wecie)?
Po zmianach wprowadzonych przez Polski Ład w 2022 roku, zasady naliczania składki zdrowotnej są następujące i pozostaną w mocy:
Skala podatkowa: Składka wynosi 9% od dochodu. Istnieje minimalna podstawa wymiaru składki – w 2025 r. jest to kwota 3499,50 zł (75% minimalnego wynagrodzenia), co oznacza minimalną składkę w wysokości *314,96 zł* miesięcznie, nawet w przypadku braku dochodu lub poniesienia straty. Przedsiębiorcy na skali podatkowej nie mają możliwości odliczenia składki zdrowotnej.
Podatek liniowy: Składka wynosi 4,9% od dochodu, jednak nie mniej niż 314,96 zł miesięcznie w 2025 r. (9% od 75% minimalnego wynagrodzenia). Przedsiębiorcy na podatku liniowym mogą odliczyć zapłaconą składkę zdrowotną od dochodu lub zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów, jednak do ustawowego limitu (np. w 2024 r. było to 11 600 zł, limit na 2025 r. będzie znany później).
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: Składka jest miesięczna i zależy od rocznych przychodów. W 2025 r. progi i stawki (obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w IV kw. 2024 r. – 8549,18 zł) kształtują się następująco:
Do 60 tys. zł rocznego przychodu: ok. 461,66 zł miesięcznie (9% od podstawy równej 60% przeciętnego wynagrodzenia).
Pomiędzy 60 tys. zł a 300 tys. zł rocznego przychodu: ok. 769,43 zł miesięcznie (9% od podstawy równej 100% przeciętnego wynagrodzenia).
Powyżej 300 tys. zł rocznego przychodu: ok. 1384,97 zł miesięcznie (9% od podstawy równej 180% przeciętnego wynagrodzenia).
Przedsiębiorcy na ryczałcie mogą odliczyć 50% zapłaconych składek zdrowotnych od przychodu.
Karta podatkowa: Dla wąskiej grupy zawodów; składka w 2025 r. wynosi 314,96 zł miesięcznie (9% od 75% minimalnego wynagrodzenia). Ta forma opodatkowania jest wygaszana.
System ten jest powszechnie uznawany za skomplikowany i w wielu przypadkach niekorzystny, stąd oczekiwania jego uproszczenia i urealnienia.
Co dalej? Możliwy nowy projekt lub reforma systemowa
Na razie nie wiadomo, czy rząd zdecyduje się ponownie złożyć projekt nowelizacji, czy też będzie dążył do odrzucenia prezydenckiego weta w Sejmie (co wymaga większości 3/5 głosów). Możliwe, że temat składki zdrowotnej zostanie włączony do szerszej reformy systemu ubezpieczeń społecznych, którą zapowiadał premier Donald Tusk, być może po wyborach prezydenckich.
Wariant ryczałtowej lub bardziej przewidywalnej składki zdrowotnej popiera wiele organizacji pracodawców i część środowisk ekonomicznych.
Na ten moment decyzja prezydenta oznacza jednak, że w 2025 i na początku 2026 roku przedsiębiorcy będą nadal rozliczać się według zasad Polskiego Ładu, z uwzględnieniem istniejących, ograniczonych możliwości odliczenia składki i z powiązaniem jej wysokości z dochodem lub przychodem.
