Co to jest testament?

Czym jest testament?

Testament jest dokumentem, w którym spadkodawca umieścił swoją ostatnią wolę dotyczącą podziału majątku. Dokument ten może zostać sporządzony wyłącznie przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Kwestie związane ze sporządzaniem testamentów są regulowane w szczególności przez kodeks cywilny.

Rodzaje testamentów zwykłych

Kodeks cywilny przewiduje dwa rodzaje testamentów - zwykłe oraz szczególne. Wśród testamentów zwykłych możemy wyróżnić:

• Testament holograficzny (pisemny) – najprostszy rodzaj testamentu, spisany własnoręcznie przez spadkodawcę. Sporządzenie takiego testamentu przebiega bez obecności notariusza i świadków. Aby taki testament był ważny, spadkodawca musi napisać go w całości pismem ręcznym, opatrzyć datą sporządzenia oraz własnoręcznym podpisem. W niektórych przypadkach brak daty na dokumencie nie powoduje nieważności testamentu własnoręcznego. Jest to możliwe tylko w sytuacji, gdy nie ma wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia oświadczenia woli, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku różnych testamentów. Niedopuszczalne jest sporządzenie testamentu przez osobę trzecią lub napisanie go na komputerze.
• Testament notarialny – czyli sporządzony w formie aktu notarialnego, w obecności notariusza. Taki testament ma charakter dokumentu urzędowego i pozwala uniknąć błędów formalnych. Testamenty notarialne wpisywane są do specjalnego rejestru, który nosi nazwę "Notarialny Rejestr Testamentów". Celem tego zabiegu jest zmniejszenie ryzyka zgubienia dokumentu lub jego ujawnienia z opóźnieniem. Wpisu testamentu do Notarialnego Rejestru Testamentów dokonuje notariusz na wniosek spadkodawcy. Informacje na temat testamentów zarejestrowanych w Rejestrze można uzyskać tylko za pośrednictwem notariusza, po przedstawieniu aktu zgonu spadkodawcy.
• Testament allograficzny – to oświadczenie spadkodawcy sporządzone w formie ustnej, w obecności dwóch świadków oraz urzędnika (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, marszałka województwa, starosty, sekretarza powiatu/gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego). W przypadku testamentu ustnego oświadczenie spadkodawcy spisuje się w formie protokołu, który trzeba opatrzyć datą sporządzenia. Dokument powinien zostać podpisany przez spadkodawcę, świadków oraz osobę, wobec której została oświadczona wola.

Testamenty szczególne - rodzaje

W niektórych przypadkach, które zostały uwzględnione w prawie spadkowym, istnieje możliwość sporządzenia testamentu szczególnego. Warto mieć na uwadze, że testamenty szczególne tracą moc z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym ustały okoliczności uzasadniające niezachowanie formy testamentu zwykłego. Do testamentów szczególnych możemy zaliczyć:

• Testament ustny – sporządzany w obecności co najmniej trzech świadków. Sporządzenie takiego testamentu jest możliwe tylko w sytuacji, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy oraz wtedy, gdy na skutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub utrudnione. Oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia powinno zostać spisane przez jednego ze świadków lub osobę trzecią. Konieczne jest podanie miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a także złożenie podpisów przed spadkodawcę i co najmniej dwóch świadków.
• Testament podróżny – sporządzany w trakcie podróży polskim statkiem morskim bądź powietrznym. Oświadczenie musi zostać złożone w obecności dwóch świadków, przed dowódcą statku albo jego zastępcą. Następnie zostaje spisane (ze wskazaniem daty), odczytane w obecności świadków oraz opatrzone podpisami spadkodawcy i świadków. Jeśli zachowanie formy pisemnej nie jest możliwe, testament można sporządzić w formie ustnej.
• Testament wojskowy – sporządzany przez żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którzy pełnią czynną służbę wojskową, a także przez pracowników cywilnych zatrudnionych w Siłach Zbrojnych.

W jakich sytuacjach można odwołać testament?

W niektórych sytuacjach możliwe jest odwołanie treści testamentu. Dzieje się tak w przypadku:

• sporządzenia przez spadkodawcę nowego oświadczenia woli - spadkodawca może w każdej chwili odwołać testament lub zmienić go na nowy. Jeśli spadkodawca sporządził nowy testament, ale nie zaznaczył w nim, że poprzedni został odwołany, to odwołaniu ulegają wyłącznie postanowienia poprzedniego testamentu, które nie zgadzają się z treścią nowego testamentu.
• zniszczenia testamentu przez spadkodawcę (jeśli jego zamiarem jest odwołanie testamentu).
• dokonania przez spadkodawcę zmian w testamencie, które odwołują jego dotychczasowe postanowienia.

Kiedy testament można uznać za nieważny?

Zdarzają się sytuacje, w których testament może zostać uznany za nieważny. Nieważność testamentu stwierdza się, jeśli spadkodawca sporządził go:

• w stanie wyłączającym świadome/swobodne podjęcie decyzji oraz wyrażenie woli;
• pod wpływem groźby;
• pod wpływem błędu.

Tekst został przygotowany na podstawie informacji z portalu: Adwokat Katowice prawo spadkowe.