Czy praca zdalna na stałe zagości w Kodeksie pracy? Analiza prawnika

Praca zdalna a kodeks pracy

Wobec wybuchu epidemii koronawirusa, w marcu Sejm uchwalił ustawę o szczególnych rozwiązaniach z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływania nimi sytuacji kryzysowych. W art. 3 powyższej ustawy znalazł się zapis dotyczący pracy zdalnej, który wskazuje, iż „w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).” Powyższy zapis zaczął obowiązywać od 5 września 2020 r.

Praca zdalna z ograniczeniami w specustawie

W obecnym stanie prawnym ograniczono jednak pełną dowolność pracodawcy w tym zakresie, bowiem wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy, a narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewni pracodawca. Specustawa nie precyzuje, jakie umiejętności powinien posiadać pracownik, aby wykonywać pracę zdalnie, zatem pracodawca ocenia, czy dana osoba posiada odpowiednie umiejętności, wiedzę i cechy pozwalające na efektywne wykonywanie czynności zawodowych. Ponadto, pracodawca musi poinformować pracownika o zasadach pracy zdalnej.

Co istotne, polecenie wykonywania pracy zdalnej nie zwalnia pracodawcy z obowiązku dbania o zdrowie i życie pracownika oraz o zapewnienie mu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Pracownik natomiast powinien pozostać w kontakcie z pracodawcą i być do jego dyspozycji w zakresie wykonywanej pracy, dbać o przestrzeganie zasad BHP, zgłaszać wszelkie nieprzewidziane zdarzenia, a na polecenie pracodawcy także ewidencjonować wykonywanie czynności służbowych, w szczególności obejmujących opis czynności, datę oraz czas ich wykonania.

Praca zdalna - propozycja wpisania do Kodeksu pracy

W związku z wprowadzeniem w art. 3 tzw. specustawy pojęcia pracy zdalnej, pojawiła się propozycja wprowadzenia na stałe przepisów dotyczących zdalnego wykonywania czynności służbowych do porządku prawnego.

Sekretarz stanu Stanisław Szwed w odpowiedzi na interpelację nr 9326, złożoną przez poseł Annę Kwiecień, wskazał, iż w dniu 10 sierpnia 2020 r. wystąpił do Zespołu Problemowego ds. prawa pracy Rady Dialogu Społecznego. Najbliższe spotkanie ma się odbyć w dniu 29 września 2020 r. Jak dodał, podjęcie prac legislacyjnych ma na celu wprowadzenie do Kodeksu pracy na stałe rozwiązań prawnych dotyczących świadczenia pracy w formie pracy zdalnej. Wymaga to jednak szerokiej dyskusji zainteresowanych stron, w tym organizacji pracodawców i związków zawodowych.

Elastyczne podejście do pracy zdalnej

Przyjęcie elastycznego podejścia, pozwalającego pracownikom na bardziej regularną pracę z domu może przyczynić się do poprawy zatrudnialności, podnoszenia jakości pracy dzięki stwarzaniu dogodnych warunków pracy, zaoszczędzania czasu i środków finansowych dla pracownika związanych z dojazdem, a dla pracodawcy związanych m.in. z wynajęciem powierzchni biurowej.

Do czasu zakończenia prac nad wprowadzeniem do porządku prawnego przepisów o pracy zdalnej, wypracowane procedury powinny zostać uporządkowane w jedną, spójną całość, wyczerpującą wszystkie zagadnienia, w szczególności kontroli pracy zdalnej, zwrotu kosztów poniesionych przez pracownika (prąd, woda), zapewnienia pracownikowi przez pracodawcę sprzętu lub ewentualnej rekompensaty za wykorzystywany sprzęt, regulacji zasad dotyczących przepisów BHP i wypadku przy pracy.

Wprowadzenie na stałe przepisów dotyczących pracy zdalnej do Kodeksu pracy i zastąpienie ich przepisami o telepracy byłoby rozsądnym posunięciem, pod warunkiem wpracowania optymalnych i przemyślanych rozwiązań, wobec których praca zdalna byłaby korzystna zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika.

Czy praca zdalna powinna zostać na stałe wpisana do Kodeksu Pracy?