ESG w Polsce - dlaczego rodzinne biznesy mogą być odpowiedzialne społecznie?

Czym jest ESG? 

Skrót ESG (z ang. Environmental, Social and Governance) oznacza działania podejmowane przez firmę w celu ochrony środowiska (E), dbania o społeczeństwo (S) i ład korporacyjny zgodnie z uznanymi, czytelnymi zasadami (G). Można przyjąć uproszczenie, że ESG zastąpił CSR, czyli społeczną odpowiedzialność biznesu. 

W Polsce ESG kojarzy się przede wszystkim z największymi podmiotami lub spółkami notowanymi na giełdzie. W dużej mierze jest jeszcze nieobowiązkowe, co zapewne jest dodatkową przyczyną, dla której wiele firm polskich firm prywatnych i rodzinnych nie podjęło jeszcze oficjalnych i formalnych działań w tym zakresie. Tymczasem konsekwencją zaniechań może może być utrata kontrahentów, wykluczenie z zamówień publicznych, ograniczony dostępu do kapitału, czy też problemy z rekrutacją. ESG nie tylko na świecie, ale i w Polsce staje się globalnym trendem i nowym standardem w biznesie, a także wyznacznikiem tego, jak odpowiedzialnie i świadomie prowadzona jest działalność firmy.

Rodzinność a ESG

Firmy rodzinne na rynku spostrzegane są jako godne zaufania, gwarantujące stabilność, pracę w miłej rodzinne atmosferze i kultywujące tradycję. Bycie firmą rodzinną z jednej strony niesie olbrzymie ryzyko dla prowadzenia działalności, odpowiedzialność za współpracowników i pracowników, a z drugiej satysfakcję z sukcesów, pielęgnowanie tradycji, pracę z rodziną. 

Cechą wyróżniającą przedsiębiorstwa rodzinne jest wyższość celu długofalowego – trwania przedsiębiorstwa nad celem ekonomicznym, typowym dla wszystkich organizacji komercyjnych. Cel ten stanowi barierę dla skracania czasu osiągania celów ekonomicznych, podejmowania ryzyka, a tym samym umożliwia stwarzanie korzystnych warunków do rozwoju przedsiębiorstwa w długim okresie. 

Z badań prowadzonych przez PARP wynika również, iż przedsiębiorstwa rodzinne charakteryzują się większym poziomem odpowiedzialności: za rodzinę, pracowników, a także za społeczność lokalną, w której funkcjonują. Przy podejmowaniu wszelkiego typu decyzji zarządzający pamiętają zarówno o tym, że odpowiadają nie tylko za swoich pracowników, ale pośrednio również za ich rodziny. 

Firmy rodzinne wykazują też większą elastyczność w stosunku do potrzeb swoich klientów. Dzięki nienormowanemu czasowi pracy mogą one łatwiej dostosować godziny pracy do potrzeb rynku. Bardzo często firmy rodzinne sytuują się w niszach rynkowych, realizując specjalne, niestandardowe zamówienia. 

W związku ze swoją elastycznością i większą adaptacyjnością firmy rodzinne są bardziej odporne na okresy dekoniunktury: szybko dostosowują się do nowych warunków w czasie „kryzysu”, redukując koszty do bezwzględnego minimum i rezygnując ze wszystkich niepotrzebnych wydatków. Przedsiębiorstwa te mogą pozwolić sobie na zmniejszenie lub nawet na niewypłacanie przez pewien okres wynagrodzenia pracownikom z rodziny. 

Dlaczego już dziś? 

Polskie przedsiębiorstwa prywatne i rodzinne już teraz często realizują działania z zakresu ESG nie tego mając zupełnie świadomości. Szereg z nich aktywnie podejmuje działania na rzecz środowiska (nakłady na jego ochronę, redukcję zanieczyszczeń, ograniczenie poziomu emisji dwutlenku węgla i zużycia wody oraz energii), czy też społeczeństwa (troska o pracowników, satysfakcja klientów, relacja z lokalną społecznością). Aby budować dalsze zaufanie i zabezpieczyć swoją przyszłość, a także przygotować się na nowe obowiązki raportowania, polskie firmy prywatne i rodzinne muszą jednak zrobić kolejny krok. Ustrukturyzowanie i sformalizowanie działań w obszarze ESG oraz włącznie je do wszystkich aspektów dzałalności, tj. planów, celów, strategii i raportowania, jest jednym z kluczowych wyzwań dla polskich firm prywatnych i rodzinnych w najbliższych latach. Co istotne od ESG nie ma odwrotu. Wprawdzie pojawiły się już pierwsze głosy, że wojna na Ukrainie wstrzyma Fit for 55, Zielony Ład i ESG, jednakże w mojej ocenie w długim okresie świata i Europy nie stać na rezygnację ze środowiska i odnawialnych źródeł energii. Dlatego na raportowanie ESG należy spojrzeć nie jak na kolejny obowiązek, lecz jak na kolejne narzędzie do zarządzania biznesem i do ograniczania ryzyk.