Estoński CIT po polsku – hit czy kit? Czy nowy podatek będzie rewolucją, jak tego chce minister finansów?

Na styczeń 2021 r. planowane jest wejście w życie nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, którą włącza do polskiego systemu podatkowego nowy, w założeniu proinwestycyjny system opodatkowania, zwany estońskim CIT.

Kościński - estoński CIT to rewolucja i rozwój

- System estoński jest rozwiązaniem stymulującym rozwój i innowacyjność, tak potrzebnym teraz w walce z kryzysem. Priorytetem rządu jest pomoc przedsiębiorcom, wsparcie ich w powrocie na ścieżkę wzrostu. Estoński CIT to też kolejne rozwiązanie, które przyczyni się do rozwoju innowacyjności polskiego biznesu. Zatrzymanie zysków w spółce to jeden ze sposobów na zwiększenie płynności finansowej firm i zabezpieczenie się ich przed kryzysami – podkreśla minister finansów Tadeusz Kościński.

Firmy nie zapłacą podatku od zysku

- Firmy które skorzystają z estońskiego CIT, nie będą płacić podatku w miesięcznych/kwartalnych zaliczkach ani dokonywać rocznych rozliczeń. Podatek zapłacą dopiero w momencie, gdy osiągnięty w firmie zysk wspólnicy zdecydują się przeznaczyć na własne, a nie biznesowe cele. Im dłużej środki pozostają w firmie zwiększając jej płynność, odporność na kryzys i zdolność inwestycyjną, tym wyższa korzyść podatkowa dla przedsiębiorstwa – wyjaśnia wiceminister Jan Sarnowski, odpowiedzialny za przygotowanie projektu.

Estoński CIT to:

• brak podatku tak długo jak zysk pozostaje w firmie;

• brak podatku, a co za tym idzie brak rachunkowości podatkowej, deklaracji i minimum obowiązków administracyjnych;

• prostota - podatnik nie musi kalkulować co jest podatkowym kosztem uzyskania przychodu, obliczać odpisów amortyzacyjnych, stosować podatku minimalnego, czy poświęcać czasu i środków na optymalizacje podatkowe.

Dwie ścieżki Estońskiego CIT-u

Pierwsza to „pełny” model opodatkowania wyłącznie dystrybuowanych przez spółkę dochodów, tak jak w Estonii. Druga ścieżka to specjalny fundusz (rachunek) inwestycyjny. Podatnik będzie mógł zaliczać odpisy na taki rachunek inwestycyjny do kosztów uzyskania przychodów. W ten sposób osiągnie podobny cel ekonomiczny, ale przy zachowaniu klasycznych rozliczeń CIT.

Dla kogo estoński CIT?

Rozwiązanie skierowane jest do małych i średnich spółek kapitałowych (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych). Podstawowe kryterium dotyczy przychodów spółki, które nie mogą przekraczać 50 mln zł. Jest to próg ustalony wysoko – niemal 97% wszystkich spółek kapitałowych w Polsce spełnia to kryterium.

Na zasadach estońskiego CIT rozliczać się będą mogły spółki, w których udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne. Biorąc pod uwagę to kryterium, z rozwiązania może skorzystać zdecydowana większość polskich podatników CIT (ok. 200 tys. firm), w których inwestor jest blisko spółki, a struktura firmy jest transparentna i prosta.

Szereg znanych na całym świecie marek, takich jak Nike, Puma czy dr. Oetker przechodziły drogę wzrostu, korzystając z bezpośredniego zaangażowania właścicieli. Taką drogą mogą przejść też polskie spółki, w których drzemie potencjał wzrostu.

Z rozwiązania będą mogły skorzystać spółki:

• nie posiadające udziałów w innych podmiotach,

• zatrudniające co najmniej 3 pracowników oprócz udziałowców,

• których przychody pasywne nie przewyższają przychodów z działalności operacyjnej,

• wykazujące nakłady inwestycyjne.

Wszystkie te kryteria muszą być spełnione jednocześnie.

Przez jaki okres można skorzystać z estońskiego CIT

Podatnik wybiera system estoński na okres 4 lat i może go przedłużyć na kolejne 4-letnie okresy. Przedłużenie jest możliwe, jeśli w ostatnim, czwartym roku korzystania z rozwiązania, przedsiębiorca wciąż spełnia kryteria. Przekroczenie przez przedsiębiorcę progu 50 mln zł w trakcie 4-letniego okresu nie wyklucza go z systemu estońskiego.

MF: estoński CIT to pewny zysk dla firm i gospodarki

- Polska gospodarka potrzebuje prywatnych inwestycji. Estoński CIT przyczyni się do wzrostu kapitałów własnych przedsiębiorstw, poprawy ich płynności, zdolności kredytowej i produktywności, a tym samym znacznie przyspieszy wzrost gospodarczy i zwiększy konkurencyjność całej gospodarki – podkreśla wiceminister Sarnowski.

MF wyjaśnia, że efekt ten jest szczególnie ważny w przypadku mniejszych przedsiębiorców, którzy zmagają się z trudnościami w  pozyskaniu finansowania na nowe przedsięwzięcia. Prowadzenie działalności w warunkach niewystarczających własnych środków obrotowych i wysokich kosztów kredytowania, stanowi jedną z barier rozwoju sektora MŚP.

Resort przytacza badania OECD, wg których co trzeciej firmie z tego sektora nie udaje się pozyskać potrzebnego jej kapitału. Przekłada się to na strukturę finansowania majątku trwałego w przedsiębiorstwach. W 2016 r. w grupie polskich małych i średnich firm aż 67% nakładów inwestycyjnych zostało sfinansowanych środkami własnymi. Brak możliwości korzystania ze środków obcych zamyka polskim MŚP ścieżkę do poprawy ich rentowności z wykorzystaniem efektu dźwigni finansowej.

Morze korzyści dla firm według MF

Ministerstwo Finansów roztacza wizje szerokich korzyści płynących z wprowadzenia estońskiego CIT-u. W przypadku skorzystania z estońskiego CIT-u firma będzie mogła zyskać szereg korzyści: większa odporność na dekoniunkturę, większe zdolności inwestycyjne, wzrost produktywności i innowacyjności, oszczędność czasu przy rozliczeniach podatkowych. Skorzystać ma też gospodarka w postaci większej odporności na kryzysy, likwidacji barier rozwojowych dla polskiego sektora MŚP, większej produktywności firm, a dzięki temu – wzrostowi ich konkurencyjności, wzrostowi liczby miejsc pracy, wzrostowi atrakcyjności inwestycyjnej Polski.

Dowodem, że tak się może stać są przytoczone gospodarcze skutki reformy CIT w Estonii. W Estonii stopa inwestycji podwoiła się w ciągu trzech lat (wzrost o 17,2 p.p). Wzrost inwestycji w tym kraju w ciągu trzech lat był o ok. 40 p.p. szybszy niż w państwach sąsiadujących. Przedsiębiorcy mieli o 2-3 p.p. wyższą płynność po reformie oraz 8 p.p. wyższy udział zysków reinwestowanych. Zadłużenie z tytułu pożyczek spadło o 17 p.p.

Zwiększone oszczędności pomogły w przetrwaniu kryzysu gospodarczego z 2008 r., co potwierdziło 99% estońskich przedsiębiorców. Reforma podatkowa doprowadziła do 9,1% wzrostu w bilansie obrotów kapitałowych, wzrostu konsumpcji o 1,4% i wzrostu PKB Estonii o 2,9%. Odejście od corocznego poboru podatku znacznie zmniejszyło opłacalność agresywnej optymalizacji podatkowej. Efektem reformy CIT było też znaczne ograniczenie ukrywania dochodów przez firmy,a w konsekwencji – zwiększenie szczelności systemu podatkowego.

Estoński tylko z nazwy

Resort finansów podkreśla, że są to propozycje, które mogą się zmienić w trakcie rozpoczeych konsultacji. Ekpnomiści i organizacje przedsiębiorców już dają znać, co o tym myślą.

"Warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z przedstawionym projektem, w okresie stosowania tzw. estońskiego CIT podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczeń od podstawy opodatkowania w zakresie darowizn, ulgi B+R, ulgi na złe długi i innych ulg odliczanych od podstawy opodatkowania. Zatem w momencie przejścia na zasady opodatkowania ryczałtem podatnik traci uprawnienie do rozliczenia lub kontynuowania wymienionych ulg (odliczeń i doliczeń dotyczących wydatków poniesionych przed momentem zmiany zasad opodatkowania na ryczałt)" czytamy w opinii Pracodawców RP.

"Przedstawione w opublikowanym materiale założenia w znaczący sposób ograniczą możliwość skorzystania z preferencyjnego sposobu opodatkowania. To powoduje, że projektowane przepisy z rozwiązaniami estońskimi mają w praktyce niewiele wspólnego. Kluczem do rozwoju przedsiębiorczości w Estonii była prostota i szeroki dostęp do preferencyjnego opodatkowania, co pozwoliło znacząco zwiększyć poziom inwestycji. Natomiast odnosząc się do założeń zaprezentowanych przez Ministerstwo Finansów trzeba zauważyć, że liczne warunki i ograniczenia spowodują, że niewiele firm skorzysta z wprowadzanego modelu opodatkowania dochodu. Niestety, im więcej wyłączeń znajdzie się w ostatecznym brzmieniu przepisów, tym mniejszy wpływ tego instrumentu na wzrost inwestycji. Do przejścia na nowy model opodatkowania zniechęcać może również pozbawienie możliwości skorzystania z dotychczasowych ulg, np. ulgi B+R. Należy mieć nadzieję, że w trakcie konsultacji społecznych projektu uda się przekonać resort finansów do poluzowania ograniczeń, aby w dobie kryzysu epidemiologicznego i gospodarczego dać firmom odpowiedni impuls do rozwoju i pozwolić im przetrwać nadchodzący, trudny dla gospodarki czas – uważają Pracodawcy RP.

W podobnym tonie wypowiada się Tomasz Pruszczyński, prezes fundacji Przedsiębiorczy Polacy:

- Według mnie nie powinno być tych obostrzeń, bo każde z nich zawęża krąg firm, które mogą na tym skorzystać i zwiększać swoje nakłady inwestycyjne. Poza tym im firma ma większe przychody i zysk, tym więcej może przeznaczyć środków na inwestycje, a przecież o to w tym wszystkim chodzi, prawda? - pyta retorycznie Pruszczyński.

Karykatura, nie rewolucja

Dla ekonomisty Sławomira Mentzena to, co proponuje Ministerstwo Finansów jest karykaturą, a nie estońskim CIT-em.

- Chwaliłem CIT estoński? Tak, ale w Estonii! W Polsce zamierzacie wprowadzić karykaturę podatku estońskiego. Skomplikowaną i zbiurokratyzowaną mutację tego dobrego podatku, którą krytykowałem w trakcie kampanii wyborczej. Potraficie zepsuć nawet tak proste i oczywiste rozwiązanie podatkowe – napisał ekonomista w mediach społecznościowych w poście odnoszącym się do tego, że miał chwalić osiągnięcia PiS w gospodarce.

Konkurujmy, nie kopiujmy

Z kolei Andrzej Sadowski, prezydent Centrum im. A. Smitha uważa, że Polska nie powinna kopiować rozwiązań z Estonii, bo to się u nas nie sprawdzi.

- Jeżeli mówi się, że będziemy mieć estoński CIT, to musimy pamiętać, że jest to element większej całości. Estoński przedsiębiorca w porównaniu do polskiego zużywa około 150 godzin rocznie na obsługę systemu podatkowego. Polski przedsiębiorca zużywa około 260 godzin, co daje wynik o 2 godziny tygodniowo gorszy, niż w Estonii. Jeżeli więc mówimy o jakimś elemencie konkurencji, to trzeba też pamiętać o innych aspektach systemu podatkowego w Polsce i w Estonii. Jeżeli polski rząd chce uzyskać przewagę konkurencyjną nad Estonią, to albo niech zminimalizuje stawkę CIT-u, albo niech konkuruje na rozwiązania.

Możemy konkurować z Estończykami na rozwiązania nie kopiując ich rozwiązania, bo przenosząc je do naszego - gorszego systemu nie uzyskamy efektu lepszej konkurencyjności. Zaproponujmy likwidację podatku CIT w Polsce, zwłaszcza, że przy podatku CIT, jak popatrzymy na największe korporacje międzynarodowe w Polsce, to przez lata nie zapłaciły ani złotówki CIT-u (mówimy tu o dużych sieciach handlowych, dla nich wprowadzenie estońskiego CIT-u nie ma najmniejszego znaczenia), a inne międzynarodowe koroporacje przy wielomiliardowych przychodach płacą CIT mniejszy, niż 1 proc. przychodów – mówi prezydent.

CIT jest podatkiem od zysku. A ponieważ zysk jest wg Sadowskiego kategorią księgowo – fikcyjną, powinien być zastąpiony podatkiem od przychodu.