FPP i CALPE: Uzasadnianie zmian legislacyjnych powinno być obowiązkowe

W procesie legislacji podstawowe znaczenie ma proces przygotowania aktu prawnego – wiodącym kryterium powinno być jego znaczenie dla adresatów i wartości jakim ma służyć.

Dopiero właściwe określenie adresatów i celów pozwala na świadome wskazanie charakteru pożądanej regulacji.

Uzasadnienia prawa są pobieżne

Federacja Przedsiębiorców Polskich oraz Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE) przygotowały raport wskazujący na 7 rekomendacji na rzecz dobrego prawa.

Interwencja legislacyjna jest niezbędna, gdy nie może być zastąpiona innymi narzędziami.

- Zbyt często projektowane rozwiązania są uzasadniane bardzo pobieżnie, niekiedy uzasadnienie sprowadza się wręcz do powtórzenia treści przepisu. Dlatego konieczne jest sformułowanie bardzo wysokich wymogów wobec uzasadnień projektów aktów normatywnych. Bezwzględnie należy wprowadzić obowiązek uzasadniania i publikowania pisemnych uzasadnień do poprawek zgłaszanych w toku postępowania w Parlamencie. Celem tego postulatu nie jest ograniczenie możliwości ich zgłaszania przez uprawnione podmioty, ale ograniczenie zgłaszania poprawek nieprzemyślanych i ad hoc

– mówi Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich, prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

Aktualizacja obowiązkowa

Należy wprowadzić obowiązek aktualizacji uzasadnienia przed skierowaniem projektu aktu do Senatu, a w razie wprowadzenia zmian przez Senat – przed skierowaniem projektu to Prezydenta RP. Ostateczne uzasadnienie powinno być przygotowywane w drodze kompilacji pierwotnego uzasadnienia z argumentacją dla poszczególnych poprawek.

- Obecnie takie uzasadnienia są sporządzane na etapie przygotowania aktu. Ostatnim, czyli najbardziej aktualnym uzasadnieniem, jest wersja towarzysząca skierowaniu projektu do marszałka Sejmu. Wszelkie późniejsze zmiany są już pozbawione ogólnodostępnych uzasadnień. To bardzo duża wada polskiego systemu legislacyjnego

– dodaje Grzegorz Lang, ekspert Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

Uzasadnienie projektu aktu prawnego powinno:

• dotyczyć co najmniej każdej jednostki redakcyjnej projektu aktu normatywnego, a nawet każdej szczegółowej normy, a nie np. grup przepisów

• ukazywać porównanie dotychczasowej regulacji z projektowaną w aspekcie każdej jednostki redakcyjnej

• określać cel rozwiązania (ratio legis), a nie zawierać tyko ich opis

• wyraźnie wskazywać adresatów poszczególnych rozwiązań (ale już niekoniecznie konkretnych przepisów) oraz krąg podmiotów, na które oddziałują, oraz w jaki sposób

• uzasadniać dobór intensywności regulacji – przez porównanie z brakiem interwencji legislacyjnej

• określić wpływ każdego przepisu na sprawy i interesy w toku oraz stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Raport wskazujący na 7 rekomendacji na rzecz dobrego prawa obejmuje postulaty: ograniczenia zmian prawa, podniesienia efektywności nowych regulacji, prowadzenia regularnych przeglądów obowiązującego prawa, zwiększenia znaczenia oceny skutków regulacji (OSR), eksperckiej oceny projektów aktów prawnych, ograniczenia i kumulowania nowelizacji – wreszcie stanowienia prostych i zrozumiałych aktów prawnych oraz stworzenia przyjaznego systemu dostępu i wyszukiwania obowiązujących regulacji.

Wśród głównych wad przyjmowanego prawa, które mają swoje źródło w obecnym procesie i strukturach jego stanowienia, należy wymienić:

• nadmierną zmienność przepisów, w tym notorycznie zbyt krótkie okresy na przygotowanie się adresatów do nowych przepisów (vacatio legis)

• zbyt pobieżne uzasadnienia (w tym ustosunkowywanie się do uwag partnerów społecznych) i oceny skutków społeczno-gospodarczych

• często trudne do jasnego określenia relacje między regulacjami różnych aktów prawnych

• niedostateczną jakość językową i nadmierne skomplikowanie brzmienia nowych przepisów

• zastępowanie, bez wyraźnego powodu, dotychczasowych przepisów nowymi, o tej samej wartości normatywnej

Zgadzacie się z postulatem obowiązkowego uzasadniania zmian w prawie?