Katastrofa ekologiczna na Odrze. Sprawę zbada NIK

18 sierpnia Komisja Nadzwyczajna ds. spraw Klimatu wystąpiła do Najwyższej Izby Kontroli z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli doraźnej w Kancelarii Premiera oraz ministerstwach klimatu i infrastruktury, podległych im instytucjach oraz w urzędach wojewódzkich w związku z katastrofą ekologiczną na Odrze - poinformowało Centrum Informacyjne Senatu.

Na posiedzeniu, które poświęcone było sytuacji wokół Odry i odbyło się z udziałem przedstawicieli samorządu i organizacji pozarządowych oraz ekspertów, komisja przyjęła uchwałę w sprawie katastrofy ekologicznej na rzece Odrze.

Senatorowie uznali w uchwale, że są przesłanki do złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa z art. 231 § 1 Kodeksu karnego, polegającego na niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych, w szczególności ministrów odpowiedzialnych za ochronę środowiska oraz nadzór nad Wodami Polskimi, właściwych wojewodów, głównego inspektora ochrony środowiska i prezesa Wód Polskich.

Komisja przyjęła też wniosek do prezesa Najwyższej Izby Kontroli o natychmiastowe przeprowadzenie kontroli doraźnej w resortach i instytucjach odpowiedzialnych za ochronę środowiska w zakresie, który obejmuje m.in. realizację ustawowych obowiązków informowania o zagrożeniu w związku z sytuacją na Odrze.

W uchwale komisja poparła wniosek Polskiego Związku Wędkarskiego o ustanowienie Krajowego Planu Rewitalizacji Odry i zapewnienie na jego realizację odpowiednich środków finansowych w ustawie budżetowej na rok 2023. Apeluje też do Rady Ministrów o niezwłoczne przygotowanie rozwiązań prawnych, które pozwolą na zrekompensowanie strat poniesionych przez mieszkańców i przedsiębiorców w wyniku tej katastrofy ekologicznej.

W posiedzeniu komisji nie uczestniczyli zaproszeni przedstawiciele resortów i instytucji rządowych odpowiedzialnych za ochronę środowiska. Wiceprzewodnicząca komisji ds. klimatu senator Magdalena Kochan uznała to za „absolutne lekceważenie takiego organu państwa jakim jest Senat RP i niezgodne z konstytucją, która nakłada obowiązek współdziałania wszystkich organów państwa”.

Podczas posiedzenia na konieczność wprowadzenia zmian w prawie wskazywała m.in. prezes Zarządu Głównego Polskiego Związku Wędkarstwa Beata Olejarz.

Gdyby procedury pozwalały nam, jako użytkownikowi rybackiemu, zebrać ryby i pobrać próbki wody, to może dzisiaj mielibyśmy zdecydowanie więcej informacji o tym, dlaczego została zatruta Odra, a być może także przez kogo – przekonywała.

Postulowała też opracowanie procedury zbierania śniętych ryb.

Wody Polskie mówią, że zbieranie śniętych ryb jest naszym obowiązkiem, ale z drugiej strony takie ryby są traktowane jako odpad niebezpieczny, czyli nie my powinniśmy się tym zajmować – wyjaśniła Beata Olejarz.

Stwierdziła też, że po wykryciu skażenia Odry „praktycznie przez 17 dni zostaliśmy zostawieni sami sobie”. Jak dodała, „rząd obudził się” dopiero po spotkaniu zorganizowanym przez marszałek województwa lubuskiego Elżbietę Polak.

Polskie Wody zostawiły wędkarzy samych sobie. My postanowiliśmy im pomóc – mówiła marszałek województwa lubuskiego Elżbieta Polak.

Przypomniała, że zarząd województwa lubuskiego złożył do premiera wniosek o ogłoszenie stanu klęski żywiołowej, ale do dzisiaj nie otrzymał odpowiedzi. Poinformowała też, że marszałkowie zachodniej Polski postanowili współpracować ponadregionalnie. Celem jest przygotowanie programu ratunkowego dla Odry. Planowane jest powołanie eksperckiego zespołu, który miałby ustalić przyczyny zatrucia Odry. „Chcemy prowadzić bieżący monitoring jakości wody, szacować szkody (…) Żądamy kontroli ewidencji pozwoleń wodnoprawnych i monitoringu tych pozwoleń, a także kontroli zrzutów wód pokopalnianych” – wyliczała marszałek.

Nie pozwólmy zapomnieć o odrzańskiej katastrofie ekologicznej, nie pozwólmy na rozmycie tego tematu – apelował marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.

Ta katastrofa wróci z podwójną siłą. Jeśli nie podejmiemy działań realnie ratujących Odrę, to zabijemy ją do końca – dodał.

Zwrócił uwagę na możliwość wtórnego zatrucia rzeki przez rozkładające się ryby.

Alicja Pawelec, ekspertka z WWF Polska, apelowała o zaprzestanie prac regulacyjnych na Odrze co najmniej do czasu wyjaśnienia przyczyn katastrofy, zwolnienie PZW z obowiązku zarybiania Odry jesienią tego roku, a także powrót Wód Polskich do resortu klimatu.

Podczas dyskusji senatorowie zwracali uwagę m.in. na brak przepływu informacji o katastrofie ekologicznej na Odrze. W ich ocenie system powiadamiania o zagrożeniach zanieczyszczeń wód zawiódł, a odpowiedzialna jest za to administracja rządowa. Postulowali też zmiany prawa wodnego, w szczególności w zakresie wprowadzania ścieków do wód.

Senatorowie podziękowali Polskiemu Związkowi Wędkarskiemu, wędkarzom, społecznej straży rybackiej i społecznikom za ich pracę.

Dziękujemy za pracę, którą wykonujecie od wielu dni nad Odrą, w interesie nas wszystkich” – mówił senator Krzysztof Kwiatkowski.

Z kolei przewodnicząca Komisji Zdrowia senator Beata Małecka-Libera zapowiedziała, że najbliższe posiedzenie komisji 5 września br. zostanie poświęcone bezpieczeństwu zdrowotnemu w związku z katastrofą ekologiczną na Odrze.