Katowice walczą ze zmianami klimatu. Budują dużą i małą retencję

– Zmiany klimatyczne, których jesteśmy świadkami, wymagają od nas szybkich i zdecydowanych działań. Dotyczy to w szczególności kwestii gospodarowania zasobami wodnymi. W Katowicach nie tylko siejemy łąki miejskie, sadzimy nowe drzewa, ale także realizujemy duży projekt budowy 25 zbiorników retencyjnych o wartości 94 mln zł. Pod koniec października prace rozpoczniemy w Dąbrówce Małej. Z kolei małą retencję wdrażamy przy budynkach Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej oraz od niedawna przy obiektach Katowickiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego - mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic.

Mała retencja

Komunalny Zakład Gospodarki Komunalnej od czerwca tego roku realizuje akcję „Łapiemy deszczówkę”. W jej ramach zostało zamontowanych 19 zbiorników na deszczówkę, która jest wykorzystywana do podlewania roślin. Podobne rozwiązanie od września stosowane jest przy budynkach zarządzanych przez Katowickie Towarzystwo Budownictwa Społecznego.

- Oszczędzanie i magazynowanie wody to jedno z największych wyzwań, jakie czekają nas w najbliższej przyszłości. Dlatego włączyliśmy się w akcję „Łapania deszczówki” i zamontowaliśmy 14 zbiorników przy naszych budynkach. Z kolei przy naszej najnowszej inwestycji przy ul. Leopolda zrealizowaliśmy większy zbiornik o pojemności 10 metrów sześciennych. To z jednej strony ekologia, ale z drugiej ekonomia, bo wodę wykorzystamy do podlewania zieleni – mówi Janusz Olesiński, prezes KTBS

Duża retencja w Katowicach

Katowice budują 25 zbiorników retencyjnych wartości ponad 94 mln zł o łącznej pojemności ponad 10 tys. m sześc. W mieście przekonują, że użycie wód opadowych do celów komunalnych to nie jedyne korzyści płynące z zabudowy zbiorników retencyjnych. Odprowadzanie i retencja jak największej ilości wód opadowych z terenów osiedli mieszkaniowych przeciwdziała zjawisku podtopień, co wpływa na bezpieczeństwo mieszkańców i ich dóbr materialnych oraz ochronę potencjału przyrodniczego i środowiska naturalnego.

– Realizowane przedsięwzięcia pozwolą zabezpieczyć narażone na zalewania części miasta, które w wyniku zmian klimatycznych coraz częściej są zagrożone występującymi podtopieniami, spowodowanymi intensywnymi opadami atmosferycznymi. Zbiorniki retencyjne pozwolą także odciążyć system kanalizacyjny oraz oczyszczalnie ścieków, a także dzięki rozwiązaniom technicznym polegającym na podczyszczaniu wód opadowych, zapobiegną zanieczyszczeniu środowiska naturalnego - wyjaśnia Anna Wilk z Katowickiej Infrastruktury Wodociągowo-Kanalizacyjnej spółki z o.o.

W tym roku rozpocznie się jeszcze w sumie budowa 7 zbiorników (we wrześniu ruszyły prace przy części z nich), a w planach jest dalszych siedem.

Susza ogromnym problemem w Polsce

13 października przypadł Międzynarodowy Dzień Ograniczania Skutków Katastrof. Należą do nich m.in. susze, pożary i nawałnice, które obserwowane są również w Polsce. W Polsce szczególnie susza jest problemem. Jak podaje Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, w dwunastu województwach obowiązują ostrzeżenia dotyczące suszy hydrologicznej (stan na 7 października 2020 r.). W miesiącach wakacyjnych na terenie wszystkich województw występowała susza rolnicza, a średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego, według raportów IUNG-PIB, pozostaje ujemna.

– Skutki suszy z roku na rok są w Polsce coraz bardziej widoczne. Analizy przeprowadzane wiosną tego roku wskazywały na największe zagrożenie tym zjawiskiem od kilkudziesięciu lat. Nie zniwelowały go nawet wyższe sumy opadów w kolejnych miesiącach roku. Niedobory wody w pierwszej kolejności powodują problemy w rolnictwie, ale skutki suszy, np. w postaci pożarów, problemów w dostawach wody i energii czy wzrostu cen żywności, możemy odczuć wszyscy – mówi Anna Sawicka, ekspert ds. rozwoju strategii ekologicznej Banku Ochrony Środowiska.

Kłopoty związane z suszą są zarówno efektem mniejszych opadów, jak i niedostatecznej retencji. Dziś w Polsce magazynuje się około 6,5 proc. objętości wody, jaka w ciągu roku odpływa z naszych rzek. Warunki fizyczne i geograficzne Polski stwarzają jednak możliwość podniesienia tego wskaźnika do 15 proc.

Wszyscy mogą przeciwdziałać problemowi

Skutki zmian klimatu są coraz bardziej odczuwalne. Wydłużające się okresy bez opadów przeplatają nawalne deszcze powodujące lokalne podtopienia. Dlatego tak ważne jest podejmowanie działań zmierzających do retencjonowania wody na wyższym niż dotychczas poziomie.

– Postępująca urbanizacja sprawia, że kolejne obszary pokrywane są przez materiały nieprzepuszczalne. Wody opadowe w znacznej mierze trafiają do kanalizacji deszczowej, nie zasilając tym samym zasobów wód podziemnych. Konieczna jest popularyzacja inwestycji w infrastrukturę, która poprawi tę sytuację – wskazuje Anna Sawicka.

Powierzchnie nieprzepuszczalne, uniemożliwiające wsiąkanie wody opadowej do gruntu, są w głównej mierze bolączką miast. Dbanie o istniejące, a także tworzenie nowych parków czy skwerów, z uwzględnieniem zasad poszanowania zasobów wody, w następnych latach powinno stać się priorytetem. W ten sposób można poprawić równowagę wodną, a także ograniczyć efekt tzw. miejskiej wyspy ciepła, który zwłaszcza w miesiącach letnich jest dokuczliwy dla mieszkańców największych aglomeracji.

Warto zauważyć, że infrastruktura wodna może być tworzona nie tylko przez wyspecjalizowane podmioty, a pieniądze nie muszą stanowić bariery. Pozytywne efekty przyniesie zamiana przydomowego trawnika na łąkę kwietną oraz rezygnacja z brukowanego chodnika na rzecz tzw. eko-krat. To działanie proekologiczne, a jednocześnie niewymagające angażowania znacznych funduszy. Dodatkowo, w Polsce prowadzone są programy rządowe i samorządowe, w ramach których wspierane są przedsięwzięcia retencjonujące wodę.

Jakie działania Waszym zdaniem poprawią sytuację wodną Polski?