Likwidacja kopalń nie zależy od zgody Komisji Europejskiej

Plan rządu: likwidacja kopalń od 2021 do 2049 roku

25 września zostało zawarte porozumienie pomiędzy związkami zawodowymi i delegacją rządową w sprawie zamykania kopalń na Śląsku oraz zapewnienia pracy górnikom lub propozycji osłon. Zgodnie z dokumentem od 2021 roku do 2049 roku mają być stopniowo likwidowane kolejne kopalnie Polskiej Grupy Górniczej. Ustalono przy tym, że porozumienie wejdzie w życie w momencie wydania przez Komisję Europejską zgody na sybsydiowanie produkcji węgla.

Straty kopalń pokryte ze Skarbu Państwa

Rząd ze związkowcami ustalił bowiem, że jeśli działalność PGG będzie przynosić straty, to pokryje je Skarb Państwa. Jeśli zaś PGG będzie przynosić zyski, trafią one do Skarbu Państwa jako zwrot udzielonej pomocy.

Konieczna zgoda Komisji Europejskiej do pokrywania strat

Zgodnie z prawem unijnym państwa członkowskie nie mogą jednak swobodnie dotować działalności przedsiębiorstw, nawet, jeśli są to przedsiębiorstwa państwowe, jak PGG.

- Zasadę kontrolowanego dotowania działalności przedsiębiorstw wprowadzono przed laty w UE po to, żeby zamożniejsze kraje nie wspierały swoich firm w rywalizacji z przedsiębiorstwami w krajach mniej zamożnych. Brak tej zasady powodowałby, że jakaś firma, nawet państwowa, otrzymując duże zastrzyki pieniędzy z budżetu państwa mogłaby nieuczciwie konkurować na wspólnym unijnym rynku oferując swoje produkty po niższych cenach. Dziś firmy mogą sprzedawać swoje produkty w całej UE bez granic, ceł i przeszkód, ale też właśnie dlatego wprowadzono mechanizmy kontrolne dotyczące pomocy publicznej, by warunki uczciwej konkurencji zostały zachowane – przypomina Witold Naturski, zastępca dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.

KE już raz dała zgodę na 8 mld zł pomocy dla górnictwa

Państwa członkowskie mogą dotować konkretne firmy pod warunkiem uzyskania zgody Komisji Europejskiej, o ile zamiar udzielenia pomocy jest dobrze uzasadniony. KE udzielała już Polsce zgód, w tym związanych z restrukturyzacją górnictwa. Zgodziła się np. by kwotą blisko 8 mld zł państwo polskie dofinansowało straty w produkcji węgla kopalń, lub ich części, przeznaczonych do likwidacji w latach 2015 – 2018. Wówczas nierentowne kopalnie zostały przekazane do Spółki Restrukturyzacji Kopalń, a pracowników objęto programem osłonowym.

Komisja Europejska - decyzja to zagadka

Czy teraz Komisja Europejska ponownie zgodzi się dosypać miliardy do zamykania kopalń? Nie wiadomo.

- Najpierw Komisja musi otrzymać wniosek o zgodę na udzielenie pomocy publicznej. Kiedy to nastąpi, aż do zakończenia procedury nie udzielamy informacji w toczących się postępowaniach, pozostając oczywiście cały czas w dialogu z rządem. Kiedy decyzja zostanie podjęta, będzie ona oznajmiona w komunikacie – mówi Witold Naturski.

Przedstawiciel KE zwraca uwagę, że wrześniowe porozumienie jest ramowe. Powstanie szczegółowego dokumentu zapowiedziano na grudzień. - Słuchałem z uwagą pana ministra Sobonia (pełnomocnik rządu ds. restrukturyzacji górnictwa – red.), więc wiem, że jest to ogólne porozumienie polityczne, a do końca roku rząd chce wypracować z branżą jego szczegóły – mówi przedstawiciel KE.

Im szybciej porozumienie trafi do KE, tym lepiej

Nie był w stanie powiedzieć, ile czasu będzie potrzebowała Komisja do podjęcia decyzji o zgodzie, lub braku zgody.

- Wiele zależeć będzie od tego, jak obszerny będzie dokument przedłożony przez polski rząd. Im szybciej rząd ten dokument przygotuje, tym szybciej KE podejmie decyzję. Złożona materia wymaga jednak czasu. Komisja zawsze działa najszybciej jak to możliwe. Wiosną mieliśmy do czynienia z przyspieszonymi notyfikacjami pomocy publicznej „covidowej” w wielu państwach członkowskich i decyzje o notyfikacjach były wydawane przez Komisję niezwykle szybko po to, by ratować przedsiębiorstwa – mówi Witold Naturski.

Zgoda Komisji Europejskiej nie jest konieczna do likwidacji kopalń

Jakkolwiek szybkość złożenia dokumentu do KE jest zdaniem naszego rozmówcy wskazana, to jednak sama zgoda Komisji nie jest potrzebna do zamykania kopalń, mimo że stanowi to część porozumienia. Nie ma tutaj znaczenia fakt, że pierwsza kopalnia ma zostać zamknięta już w 2021 roku.

- Notyfikacja dotyczy stricte pomocy publicznej i wypłacania pieniędzy budżetowych firmom górniczym, głównie Polskiej Grupie Górniczej. Tak więc samo zamykanie kopalń nie musi z tym mieć bezpośredniego związku. Rola KE wiąże się jedynie z przekazywaniem pieniędzy budżetowych firmie, która z założenia jest rynkową – kończy Witold Naturski.