Rada Przedsiębiorczości: PEP 2040 bez pomysłu na lukę po węglu. Dokument jest oderwany od rzeczywistości

20 grzechów głównych PEP 2040 według przedsiębiorców

1. Polityka Energetyczna Polski 2040 jest dokumentem bardzo istotnym z punktu widzenia zapewnienia rozwoju i konkurencyjności polskiej gospodarki w średnio i długoterminowej perspektywie oraz określenia ścieżki transformacji sektora, w odpowiedzi na europejskie i światowe trendy. Czy dokument spełnia te oczekiwania i będzie stanowić impuls inwestycyjno-modernizacyjny do zmiany modelu gospodarczego w Polsce, który funkcjonuje od ponad 70 lat? Niestety PEP2040 tylko w niewielkim obszarze odpowiada na kluczowe wyzwania otoczenia gospodarczego, w jakim znajduje się Polska lub zbyt ogólnikowo stanowi o kwestiach elementarnych, takich jak np. bezpieczeństwo paliwo-energetyczne. W sposób niewystarczający akcentuje rolę odnawialnych źródeł energii w transformacji energetycznej, cyfryzacji i automatyzacji procesów w sieciach przesyłowych z jaką obecnie mamy do czynienia, tym bardziej, że analizy prowadzone na potrzeby PEP2040 dwa lata temu w dużej mierze są już nieaktualne. Jednocześnie

od początku wiadomo było, że analizy te są obarczone polityczną wizją rządu – ochrony sektora wydobywczego w Polsce i energetyki opartej na węglu. Sygnałem ostrzegawczym, że taka polityka jest błędem gospodarczym pokazała inwestycja w Elektrowni Ostrołęka. Uważamy że cele rządu dot. przejścia na niskoemisyjną energię są mało ambitne i nie uwzględniają celów wynikających z polityki klimatycznej EU, program rezygnacji z węgla powinien być skuteczniejszy, szybszy i oferować wsparcie ludziom pracującym w tym sektorze. Za mało mamy informacji jak można wykorzystać tereny powęglowe oraz jakie inne technologie będą dopuszczone.

W Polityce powinno znaleźć się więcej założeń dot. wykorzystania  CCS (capture carbon i storage) oraz CCUS (carbon utilisation and storage). W ramach Zielonego Ładu Polska otrzyma dużo nowych środków finansowych, które warto przeznaczyć na przekwalifikowanie pracowników i wzmocnienie własnej produkcji chemicznej lub np. wodoru. Przykładem działań w których należy osiągnąć dużo więcej jest między innymi program „Czyste powietrze”. Jest on obecnie mało efektywny, w polityce energetycznej i należałoby rozpisać bardziej sprawne mechanizmy współpracy Urzędów Wojewódzkich wraz z Prezydentami Miast albo na bazie regionów aby polepszyć jakość powietrza.

2. Patrząc na cele polityki energetyczno-klimatycznej, które jako państwo członkowskie UE musimy realizować, PEP2040 jest dokumentem zachowawczym. Zakłada m.in. produkcję energii z węgla w 2030 roku na poziomie 75 TWh, o 35 TWh mniej niż w 2020 roku, co w sposób istotny zwiększa ryzyko, że cele – redukcja emisji CO2 do 2030 r. na poziomie UE o co najmniej 55% oraz neutralność klimatyczna od 2050 r., jakie ustaliły kraje Unii Europejskiej – nie zostaną osiągnięte. Co więcej założenia Polityki mogą być uznane za częściowo niezgodne z polityką klimatyczną UE.

Zamiast wykorzystać olbrzymią pulę środków na rozwój nowoczesnych niskoemisyjnych źródeł wytwarzania, zamienimy model generacji z węgla brunatnego i kamiennego na model generacji z gazu. Jednocześnie, o ile w przypadku węgla, jako surowca energetycznego, mogliśmy mówić chociaż o częściowej samowystarczalności, w przypadku gazu będziemy jego importerem. W dużym stopniu uzależni nas to na następne 30 lat od geopolitycznych zmian, na które nie będziemy mieli wpływu. Nie ma gwarancji, że Stany Zjednoczone nie powrócą do polityki zakazu eksportu gazu, wzrośnie rola Rosji jako partnera UE, a Bliski Wschód znacząco ograniczy wydobycie. Odnośnie gazu uważamy, że jest on paliwem przejściowym i mógłby pełnić taką rolę wraz z użyciem OZE. Nie należy z niego rezygnować, jednakże Rząd powinien dokonać liberalizacji rynku gazu i zrezygnować z obowiązkowych magazynów gazu, co wpłynęłoby to na obniżkę ceny i realizację koncepcji CEE GAS Hub w Polsce.

Ma to uzasadnienie zwłaszcza w kontekście polityki rządu dot. inwestycji w Baltic Pipe i terminal LNG.

Podsumowując, tworzymy system energetyczny, którego bezpieczeństwo będzie zależało od ciągłości dostaw importowanego gazu. Oprócz ryzyka utraty bezpieczeństwa energetycznego, znacząco pogorszy to nasz bilans płatniczy.

3. Wiele krajów buduje moce gazowe jako uzupełnienie niestabilnych OZE w systemie. Proponowany polski miks jest o tyle nietypowy, że zakłada iż moce te będą pracować nie tylko w sytuacji spadku produkcji OZE, ale w podstawie systemu, analogicznie do dziś pracujących mocy opartych na węglu brunatnym. Oprócz wysokiego zapotrzebowania na importowany gaz ziemny (którego zużycie i tak wzrośnie w sektorze ciepłowniczym) spowoduje to znaczący wzrost cen energii elektrycznej na rynku hurtowym.

Zakładając, że jednostki gazowe staną się w roku 2040 jednostkami marginalnymi i bazując na założeniach z PEP2040 dotyczących cen uprawnień oraz cen gazu ziemnego (bardzo konserwatywnymi jak na obecne warunki rynkowe), hurtowa cena za energię elektryczną przekroczy 330 zł/MWh (bez uwzględniania inflacji). W porównaniu do średniej ceny energii w 2020 r. (ok. 230 zł) oznacza to ponad 40% wzrost. Co gorsza, ten wzrost wystąpi w praktyce tylko w Polsce.

Kraje sąsiednie, bardziej intensywnie rozwijające sektor wytwarzania OZE, będą notowały znacznie niższe ceny przez większą część roku. W tej sytuacji wzrośnie, już dziś bardzo wysoka, różnica cen energii pomiędzy Polską a innymi państwami UE, co zagrozi konkurencyjności krajowego przemysłu.