Rada Przedsiębiorczości: PEP 2040 bez pomysłu na lukę po węglu. Dokument jest oderwany od rzeczywistości

19. Dokument podtrzymuje kluczową rolę OSP w decyzjach o mechanizmach funkcjonowania usług systemowych, zapewniając OSD możliwości tworzenia wydzielonych lokalnych obszarów bilansowania. W dobie wymaganych zmian o naturze systemowej i strukturalnej, utrwalanie zcentralizowanych źródeł kompetencji i decyzji nie stworzy możliwości do budowy przełomowych modeli i struktur istotnie odmiennych od obecnych. Faktyczna operacyjna decentralizacja usług systemowych w oparciu źródła lokalne przeprowadzona przez podmiot bazujący dotąd na wielkoskalowych JWCD i kulturze organizacji opartej na wyłącznym nadzorze i kontroli, jest mało realna.   

20. Mając na uwadze powyższe, kolejnym deficytem PEP2040 jest brak pomysłu na magazynowanie energii ze źródeł rozproszonych. Dokument nie uwzględnia również dynamiki spadku kosztów krótko i długoterminowego magazynowania energii elektrycznej. W pracach nad PEP2040 nie wzięto bowiem pod uwagę efektywności ekonomicznej cyfrowych mechanizmów bilansujących (DSR i bilansowanie lokalne).

W efekcie dokument jest niespójny. Z jednej stronie zakłada nierealistyczne terminy realizacji inwestycji w atom, z drugiej nie wykorzystuje rosnącego potencjału energii odnawialnej. Petryfikuje polski system energetyczny w miksie opartym na gazie i energii jądrowej, nie uwzględnia rozwijających się technologii magazynowania ani już dostępnych rozwiązań w zakresie sterowania podażą i popytem.

21. W dokumencie brak pomysłu, jak budować rezerwy strategiczne surowców energetycznych, które mają być według PEP2040 podstawą przyszłego miksu. Nie ma również propozycji, jak zabezpieczyć infrastrukturę przed atakami zewnętrznymi (od IT po bezpieczeństwo fizyczne farm off shore przy braku floty bałtyckiej).

Obecnie są już dostępne wydajne technologie magazynowania energii. Przechodzą one właśnie etap skalowania i/lub komercjalizacji. Koszt ich instalacji i używania w najbliższych latach będzie znacząco spadać. To nie znalazło właściwego odzwierciedlenia w dokumencie.

22. Polityka Energetyczna Polski 2040 w swej istocie stoi w opozycji do strategii cyfrowego rozwoju i w istotnej części nie zostanie zrealizowana. W warstwie deklaratywnej jest zapowiedzią przełomu i zwrotu w kierunku energetyki opartej na OZE i atomie, ale w swej istocie jest jedynie zapowiedzią redukcji emisji gazów cieplarnianych. W warstwie sieciowej jest kontynuacją dotychczasowej polityki opartej na scentralizowanym systemie zarządzania energią.

W PEP2040 podnoszony jest argument konieczności zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, ale w rzeczywistości prowadzi do znaczącego zmniejszenia poziomu tego bezpieczeństwa. Opowiadamy się za stworzeniem polityki przemysłowej państwa z uwzględnieniem potencjału i możliwości dekarbonizacji w poszczególnych branżach, opartego na dokonywaniu szerokich konsultacji i uzgodnień z odpowiednimi przemysłami i branżami gospodarki. Wdrażaniu polityki przemysłowej powinno towarzyszyć zapewnienie adekwatnych środków finansowych.

Dotyczy to między innymi takich branż jak lotnictwo, transport samochodowy, transport morski, ciepłownictwo. Konsultacja wszystkich pomysłów dekarbonizacyjnych z branżami byłaby jak najbardziej wskazana.

23. W dokumencie mowa jest między innymi o  zapewnieniu rentowności sektora górnictwa węgla kamiennego. Ponadto określa się złoża węgla brunatnego jako perspektywiczne zasoby oraz podkreśla potrzebę modernizacji istniejących jednostek wytwórczych energii elektrycznej.

Te kierunki i działania leżą w oczywistej sprzeczności ze stwierdzeniem, iż w perspektywie do 2040 r. zostanie zbudowany niemal nowy system elektroenergetyczny, którego silną podstawą będą źródła zeroemisyjne. Dodatkowo nie korespondują z faktem pogłębiającej się trwałej utraty wartości aktywów węglowych i zdolności generowania dodatnich zdyskontowanych przepływów finansowych. Dokument nie bierze pod uwagę faktu, iż źródła węglowe nie tylko utraciły trwale zdolność zarobkowania, ale będą stale pogłębiającym się źródłem strat.

24. W dokumencie zawarta jest konkluzja, iż wdrożenie rynku mocy i jego funkcjonowanie od 2021 r. wymaga przeprowadzenia w odpowiednim czasie aukcji głównych i dodatkowych na dostawy energii. Jednak w dokumencie nie rozstrzygnięto kwestii natury fundamentalnej dla dalszego funkcjonowania rynku mocy, mianowicie braku możliwości udziału w rynku mocy elektrowni węglowych po 2025 r. kiedy to wygaśnie rynek mocy dla źródeł o emisyjności powyżej 550 kg/MWh. Rynek mocy wraz z rynkiem bilansującym stanowią podstawowe mechanizmy zapewniające utrzymanie w dyspozycji mocy wymaganych dla zachowania bezpieczeństwa stabilnej pracy systemu elektroenergetycznego. W obecnym kształcie rynku mocy biorą w nim udział w zasadniczej większości źródła węglowe. Należy jednak pamiętać, że nowe aukcje w 2021 roku ogłaszana na 2025 rok muszą już uwzględniać w odpowiedniej wielkości źródła i technologie niskoemisyjne o charakterze regulacyjnym. Dokument nie wskazuje nawet założeń w jakich będzie mógł funkcjonować rynek mocy już od tego roku. Należy zwrócić uwagę, że w tym kontekście otwierają się możliwości dla magazynów energii elektrycznej, które w układach hybrydowych z OZE mogą stanowić alternatywę dla kontrolowalnych układów wytwórczych o bardzo wysokiej regulacyjności.