Raport: AI na polskim rynku pracy - aż co piątego pracownika może "wygryźć" sztuczna inteligencja

AI postrachem finansistów, prawników, programistów

Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Polski Instytut Ekonomiczny, do zawodów, które najbardziej są wystawione na działanie sztucznej inteligencji zaliczają się do nich w szczególności te prace, które wymagają wyższych kwalifikacji, takie jak finansiści, prawnicy czy programiści.

Do tej grupy zaklasyfikowani zostali również matematycy, niektórzy urzędnicy państwowi, sekretarki, a także nauczyciele akademiccy i część kadry kierowniczej przedsiębiorstw - czytamy w raporcie.

Ogólnie w 20 zawodach najbardziej narażonych na wpływ sztucznej inteligencji zatrudnionych jest obecnie ok. 3,68 mln osób. Dla porównania: liczba pracujących w 20 zawodach najmniej narażonych na wpływ AI wynosi ok. 1,66 mln osób, co stanowi 10 proc. zatrudnionych. Jest to ponad dwukrotnie mniej osób niż w grupie zawodów najbardziej narażonych.

PIE: sztuczna inteligencja drastycznie zmieni polski rynek pracy

Jak zauważa Ignacy Święcicki, kierownik zespołu gospodarki cyfrowej w PIE, sztuczna inteligencja ma potencjał znacznego przekształcenia polskiego rynku pracy – upraszcza bądź eliminuje część zadań, zwiększa produktywność niektórych pracowników, a także zwiększa presję na zdobywanie nowych umiejętności.

O tych procesach musimy też myśleć biorąc pod uwagę szerszy kontekst, chociażby trendy demograficzne – do 2035 roku na rynku pracy będzie nawet 12,5 proc. pracowników mniej niż obecnie. Wdrożenie narzędzi automatyzujących pracę może więc być istotnym komponentem działań zmierzających do zwiększenia produktywności i utrzymaniu obecnego potencjału polskiej gospodarki – zauważa Ignacy Święcicki.

AI stygmatyzuje zwłaszcza kobiety

Jak wynika z raportu, bardziej narażone na zakłócenia wywołane przez AI w miejscu pracy są kobiety niż mężczyźni.

- Spośród 121 analizowanych grup zawodów w Polsce, kobiety częściej wykonują te zagrożone wpływem AI. W grupie 20 grup zawodów najbardziej narażonych na zmiany związane z wprowadzeniem AI pracuje aż 28 proc. wszystkich pracujących w Polsce kobiet i 17 proc. mężczyzn - czytamy.

Mimo większej ogólnej liczby pracujących mężczyzn niż kobiet, w grupie 20 najbardziej narażonych na AI zawodów kobiety prowadzą również liczebnie – 2,16 mln w porównaniu z 1,53 mln. Prawdopodobnie dlatego, że kobiety rzadziej podejmują się prac fizycznych i częściej są lepiej wykształcone od mężczyzn – pracują więc w zawodach mocniej wystawionych na wykorzystanie AI - wyjaśniają ekonomiści.

Finanse i ubezpieczenia - w te sektory AI uderzy najmocniej

Jak wynika z analizy, najniższą ekspozycję na AI odnotują sektory rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa. To sugeruje, że to właśnie te obszary są najmniej dotknięte przez rozwój tych technologii.

Podobnie niski poziom ekspozycji można zauważyć w działalności gastronomicznej i zakwaterowaniu oraz w budownictwie.

Z kolei sektor działalności finansowej i ubezpieczeniowej wykazuje najwyższą ekspozycję na AI, co wskazuje na możliwość intensywnego wykorzystania tych technologii w automatyzacji procesów, analizie danych i zarządzaniu informacją.

Wysoką ekspozycję wykazują też sektory działalności profesjonalnej i technicznej oraz edukacji - wyliczają specjaliści. - Warto przy tym zauważyć dopiero czwarte miejsce sektora IT, choć przy wskaźniku ekspozycji na modele językowe sytuacja się zmienia i sektor ten zajmuje trzecie miejsce.

Inne sektory, czyli handel hurtowy i detaliczny oraz działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, wykazują duże różnice w ekspozycji na AI, w zależności od tego czy badamy ogólne wystawienie na AI (AIOE), czy też sprofilowane dla dużych modeli językowych (ang. Large Language Models – LLM) lub generowania obrazów.

Na obecnym etapie wdrażania rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w gospodarce nie wiemy, czy okaże się ona bardziej komplementarna z umiejętnościami pracowników, czy jej wdrażanie w większym stopniu będzie prowadziło do automatyzacji obecnych zadań i zmniejszenia zatrudnienia w niektórych zawodach. Barierą przed szerszą implementacją sztucznej inteligencji są wciąż stosunkowo niskie, jak na warunki europejskie, koszty pracy, które nie motywują kadry zarządzającej do podjęcia kroków na rzecz automatyzacji. Wymagane do obsługi zaawansowanego AI przetwarzanie często wrażliwych danych, na zewnętrznych serwerach sprawia, że nowe rozwiązania mogą budzić obawy przed wyciekami i być niezgodne z zasadami compliance w przedsiębiorstwach – zauważa Jakub Witczak, analityk z zespołu gospodarki cyfrowej.