Rewitalizacja EC Szombierki za 300 milionów. Grupa Arche bierze się za przemysłowy Wawel

Elektrociepłownia Szombierki, uznana w 2020 roku przez Fundację Europa Nostra za jeden z siedmiu najbardziej zagrożonych obiektów europejskiego dziedzictwa kultury, zwana jest przemysłowym Wawelem. Teraz zyska szansę na ratunek.

O planach wobec postindustrialnej perełki informowaliśmy już w styczniu. Potem potwierdził je w rozmowie ze Śląskim Biznesem Władysław Grochowski, prezes Grupy Arche.

Władysłąw Grochowski: Zainteresowaliśmy się Elektrociepłownią Szombierki kilka lat temu

17 marca podczas konferencji prasowej w EC Szombierki poznaliśmy szerzej plany inwestora wobec monumentalnej budowli Emila i Georga Zillmanów, a także wstępną wartość inwestycji.

– Zainteresowaliśmy się Elektrociepłownią Szombierki kilka lat temu. Ten monumentalny obiekt wywarł na nas wrażenie, a kiedy rozpoczęła się jego degradacja, postanowiliśmy zacząć działać – mówi Władysław Grochowski, prezes Grupy Arche. – Chcemy stworzyć tutaj miejsce otwarte i wielofunkcyjne oparte na działalności kulturalno-oświatowej, ale również – jako największa sieć hotelowa – zamierzamy też w znacznej części wprowadzić funkcje hotelowe w budynku biurowym i rozdzielni – podkreśla Władysław Grochowski.

Prezydent Bytomia: Najważniejsze zabezpieczenie elektrociepłowni przed dalszą degradacją

– Grupa Arche ma na swoim koncie wiele imponujących inwestycji nie tylko mieszkaniowych, ale również związanych z rewitalizacją przestrzeni postindustrialnych. To doświadczenie, jakim dysponuje spółka stwarza szansę dla jednego z najpiękniejszych zabytków w Polsce, którym jest niewątpliwie Elektrociepłownia Szombierki – mówi prezydent Bytomia Mariusz Wołosz.

– Najważniejsze w tej chwili jest jednak zabezpieczenie obiektu przed dalszą degradacją. Mam nadzieję, że inwestor w trybie pilnym przystąpi do działań zabezpieczających. Deklarujemy pełną współpracę w procesie rewitalizacji postindustrialnej perły – podkreśla prezydent Mariusz Wołosz.

Nieszczelne pokrycie dachu, wilgoć wpływająca na destrukcję ścian wewnętrznych, a także ubytki w elewacji obiektu. To największe wyzwania budowlane, z jakimi musi się zmierzyć nowy właściciel EC Szombierki, dlatego jeszcze w tym roku planowane są niezbędne roboty zabezpieczające, prace inwentaryzacyjne i geodezyjne wspierające proces projektowy. W pierwszej kolejności najpilniejszych napraw i zabezpieczeń wymagają budynki wieży zegarowej i hali maszyn oraz kotłowni, gdzie nieszczelne pokrycie dachu i wnikająca wilgoć spowodowały zmiany w konstrukcji ścian wewnętrznych tego obiektu.

– Po wstępnej ocenie stanu technicznego widzimy, że budynek wymaga pilnych napraw i zabezpieczenia pokrycia dachu, a szczególnie wieży zegarowej, hali maszyn i kotłowni – mówi Piotr Grochowski, główny architekt w Grupie Arche. – Dużym wyzwaniem będzie ratunek i remont elewacji ceglanej budynku kotłowni, dlatego chcemy, aby pierwsze prace rozpoczęły się jeszcze w tym roku i były realizowane kompleksowo na terenie całego obiektu, zaczynając od części biurowej i budynku rozdzielni – podkreśla Piotr Grochowski.

Na obecnym etapie trudno jest oszacować, jakie koszty pochłonie zabezpieczenie dachu. Obecnie Grupa Arche weryfikuje stan techniczny obiektu i tworzy program funkcjonalny obiektu, dzięki czemu będzie można oszacować środki finansowe niezbędne w procesie rewitalizacji Elektrociepłowni Szombierki.

W ponad 100-letnim obiekcie znowu będzie tętnić życie. EC Szombierki zyska nowe funkcje 

Grupa Arche to firma z ponad trzydziestoletnim doświadczeniem w zakresie budownictwa mieszkaniowego i hotelowego, która w ostatnich latach pokazała swój potencjał w zakresie rewitalizacji obiektów poprzemysłowych i zabytków skazanych na zapomnienie. Teraz przed spółką bardzo duże wyzwanie.

– EC Szombierki to nie jest wyzwanie o lokalnym czy regionalnym znaczeniu. To zabytek, którego przyszłość jest przedmiotem zainteresowania na poziomie Europy. O wyjątkowym znaczenie obiektu debatowano już w 2012 r. w Amsterdamie podczas dorocznej konferencji ERIH. W 2013 r. w murach tej „Industrialnej katedry” międzynarodowi eksperci ERIH nieraz podkreślali jej unikalność. Na Starym Kontynencie zachowało się tylko kilka równie wielkich historycznych elektrociepłowni. Dlatego to nie przypadek, że w 2020 r. Europa Nostra umieściła EC Szombierki na liście „7 najbardziej zagrożonych” obiektów europejskiego dziedzictwa kulturowego - mówi dr Adam Hajduga, wiceprezydent Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH).

Elektrociepłownia Szombierki - zabytkowa ekstraklasa

– Czy podniosłyby się w Europie głosy oburzenia, gdyby do zniszczenia doprowadzono bardzo znany XVI-wieczny ogród we włoskiej Weronie? Pewnie tak. Wobec tego pamiętajmy, że zarówno EC Szombierki, jak i wspomniane ogrody grają w tej samej lidze. Jeden i drugi zabytek znajdziemy na wspomnianej liście - dodaje wiceprezydent ERIH. 

W ramach rewitalizacji Elektrociepłowni Szombierki inwestor planuje nadanie obiektowi nowych funkcji: edukacyjnych, kulturalnych, hotelowych i gastronomicznych. Elektrociepłownia Szombierki miałaby stać się siedzibą dla innowacyjnej uczelni zajmującej się m.in. działaniami kreatywnymi i projektowaniem społecznym. Oprócz tego, w obiekcie mogłyby być realizowane działania kulturalne, m.in. koncerty, widowiska czy targi. Grupa Arche planuje również w EC Szombierki realizację funkcji hotelowych oraz gastronomicznych. Jak zapewnia prezes Grupy Arche - EC Szombierki ma pozostać obiektem ogólnodostępnym, w którym każdy będzie mógł poznać historię katedry industrialu. Warto dodać, że uzupełnieniem tych funkcji rozważane jest również umiejscowienie w dawnej Elektrociepłowni manufaktur dawnych rzemiosł. 

– Budynek EC Szombierki jest niezwykle ciekawy i ma ogromną wartość. Niezwykle ważny przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych jest jednak potencjał Bytomia i Śląska, gdzie znajduje się EC Szombierki – mówi Piotr Grochowski, główny architekt w Grupie Arche. – EC Szombierki to symbol Śląska. Wyzwaniem tego miejsca jest na pewno skala inwestycji. Jesteśmy jednak optymistami, wierzymy w to, że efekt rewitalizacji będzie dobry i ten piękny obiekt ponownie zostanie przywrócony do życia, a mieszkańcy będą mogli z niego korzystać – dodaje Piotr Grochowski. 

Warto podkreślić, że poszczególne miejsca w EC Szombierki mają być zagospodarowane na konkretne cele. I tak w kotłowni powstanie duża przestrzeń eventowa-gastronomiczna, z kolei efektowna hala turbin zostanie przekształcona w salę wielofunkcyjną z możliwością organizacji konferencji, bankietów oraz koncertów. 

– Obiekt daje tyle możliwości, że jesteśmy przekonani, że wypełni on nasze ambicje. Festiwale z każdej dziedziny sztuki, kultury, kongresy, konferencje, ale również targi będą stałym elementem tego miejsca – potwierdza Piotr Grochowski, główny architekt w Grupie Arche.

Przemo Łukasik: Jak otwarcie High Line dla zachodniego Manhattanu

– Elektrociepłownia Szombierki jest w moim życiu stale obecna. Najpierw, jako dziecko mijałem ją w drodze do kolegi, z Kleinfeldu do Szombierek. Potem widok charakterystycznych trzech kominów był nieodłącznym towarzyszem codziennych dojazdów pociągiem na studia do Gliwic. Stąd autentyczność projektu Latarnia Bytom, który w 2019 roku odpaliliśmy z okazji 25-lecia czasopisma Architektura Murapol, żeby zwrócić uwagę na rehabilitację tego typu miejsc i dać nadzieję samej Elektrociepłowni (jeden z kominów EC wystrzelił w niebo snopem światła). Cieszę się, że ta nadzieja wciąż żyje – mówi Przemo Łukasik, bytomianin, architekt, współwłaściciel Medusa Group.

– Dzisiaj, kiedy nowy właściciel kreśli plany wobec obiektu, ogromne podziękowania należą się dziesiątkom ludzi, którzy poświęcili swój czas, siły i pieniądze na ochronę Elektrociepłowni Szombierki przed całkowitą degradacją. Wierzę, że renesans tego obiektu będzie dla tej części Bytomia tym, czym dla zachodniego Manhattanu było otwarcie High Line – jednego z najbardziej oryginalnych deptaków świata, który powstał w ramach infrastruktury dawnej linii kolejowej: w Szombierkach zaroi się od nowych mieszkańców i inwestorów – dodaje Przemo Łukasik.

EC Szombierki może skorzystać z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, którego głównym założeniem jest dywersyfikacja gospodarcza obszarów najbardziej dotkniętych skutkami transformacji klimatycznej jest szansą dla tego typu obiektów, jak EC Szombierki. Grupa Arche wiążę z nim duże nadzieje, bowiem Unia Europejska wspiera regiony w transformacji klimatycznej i pogórniczej, a Bytom należy do grona miast najbardziej dotkniętych transformacją gospodarczą związaną z odejściem od węgla kamiennego.

– Specjalny system transformacji w ramach InvestEU przyciąga inwestycje prywatne, dlatego chcemy wykorzystać tę możliwość i poprzez Fundusz Sprawiedliwej Transformacji otrzymać wsparcie na rewitalizację EC Szombierki – mówi Władysław Grochowski, prezes Grupy Arche. – Fundusz Sprawiedliwiej Transformacji to jedno ze źródeł możliwego finansowania. Kolejne to systemy, które sprawdziły się w poprzednich inwestycjach, jak Inwestycyjny System Arche i Alternatywny System Inwestycyjny – podkreśla Władysław Grochowski.

Przedsiębiorca przyznał, że nie sporządzał dokładnego kosztorysu inwestycji, ale wstępnie zakłada jej wartość na 300 mln zł.

Dzień Otwarty EC Szombierki

Dawna Elektrociepłownia Szombierki to miejsce, które zawsze budziło zainteresowanie mieszkańców Bytomia i miłośników historii. Odbywające się tam Dni Otwarte z możliwością zwiedzania postindustrialnej katedry przyciągały tłumy turystów, którzy ustawiali się w długich kolejkach, aby móc zobaczyć wnętrza jednego z największych w międzywojennej Europie zakładów przemysłowych.

Grupa Arche chcąc kontynuować tradycję Dni Otwartych, zaplanowała już w sierpniu br. możliwość zwiedzania obiektu. Oczywiście ze względu na mające rozpocząć się prace zabezpieczające nie wszystkie pomieszczenia będą dostępne, ale ponowne otwarcie gmachu EC Szombierki z pewnością ucieszy fanów przestrzeni postindustrialnej.

Firma z doświadczeniem i potencjałem zainwestuje w EC Szombierki

Grupa Arche powstała na bazie działającej od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku firmy deweloperskiej Arche. Na swoim koncie Grupa Arche ma takie realizacje jak między innymi: osiedla na Ursynowie, Mokotowie, Włochach w Warszawie, Ząbkach, Piasecznie, Ożarowie Mazowieckim, Pile oraz Łodzi. Jest również właścicielem kolekcji 16 hoteli, w tym sześciu, ulokowanych w historycznych obiektach i zrewitalizowanych przez Arche: Zamek Janów Podlaski, Pałac i Folwark Łochów, Hotel Tobaco w Łodzi, Koszary Góra Kalwaria, Dwór Uphagena w Gdańsku oraz Cukrownia Żnin.

Poza działalnością deweloperską i hotelową Grupa Arche zarządza również siecią barów Kuchnia za Ścianą w Warszawie oraz Parkiem Handlowym w Siedlcach. Wizytówką firmy jest Fundacja Leny Grochowskiej, której działalność skupia się na zatrudnianiu i wspieraniu osób z niepełnosprawnością intelektualną.