Tu rozwijała się secesja. W śląskim "małym Wiedniu" powstała nowa atrakcja turystyczna

Popularność secesji przypadła w Bytomiu na okres szybkiego rozwoju miasta na początku XX wieku. Wówczas budowane były najpiękniejsze kamienice w stylu Jugendstil, projektu nie tylko miejscowych architektów, ale też tworzone na deskach kreślarskich w Berlinie, Wrocławiu czy Katowicach.

Teraz historia 35 najciekawszych architektonicznie secesyjnych budynków Śródmieścia została opisana w ramach bytomskiego Szlaku Architektury Secesyjnej. Historię tę można poznać dzięki nowym wydawnictwom Urzędu Miejskiego w Bytomiu – bezpłatnej mapie, serii podcastów oraz dziesięciu tablicom informacyjnym, które pojawiły się w przestrzeni miasta. 

Szlak Architektury Secesyjnej umożliwia podążanie śladem niezwykłej historii 35 kamienic Śródmieścia Bytomia – ich właścicieli oraz budowniczych. Niektóre z secesyjnych perełek, takie jak budynek IV Liceum Ogólnokształcącego, są dobrze znane mieszkańcom i turystom – historia innych, czeka dopiero na odkrycie. 

W tym roku świętujemy 770 urodziny Bytomia, dlatego chcemy zwrócić szczególną uwagę na bogatą i stylową architekturę miasta – mówi Mariusz Wołosz, prezydent Bytomia.

W Bytomiu powstała trasa dla miłośników architektury i historii

Trasa Szlaku Architektury Secesyjnej prowadzi od Rynku i przyległych do niego ulic – Jainty, Gliwickiej, Rycerskiej, przez pl. Sikorskiego do ulicy Moniuszki i Dworcowej. Na wybranych kamienicach zamontowane zostały tablice informacyjne, z których turyści i przechodnie będą mogli dowiedzieć się nieco więcej o mijanych zabytkach. 

Półprzezroczyste tablice wykonane ze szkła hartowanego zostały zamontowane na kamienicach przy Rynku 19, 20, 21, Jainty 20 i 24, Dworcowej 10 i 22, Moniuszki 8, a także na budynku IV Liceum Ogólnokształcącego przy Sikorskiego 1. 

Opracowaniem trasy we współpracy z Wydziałem Komunikacji Medialnej i Promocji Urzędu Miejskiego w Bytomiu zajął się Marek Wojcik – współtwórca Cyfrowej Biblioteki Bytomskiej Architektury bazującej na unikalnych materiałach z miejskich archiwów budowlanych, autor książek, pasjonat bytomskich zabytków oraz przewodnik. Marek Wojcik zebrał w swojej pracy zarówno informacje o walorach architektonicznych kamienic, jak i ciekawostki o ich historii, związane z losami projektantów, właścicieli czy znanych mieszkańców. 

Projekt został zrealizowany częściowo przy udziale dofinansowania ze Śląskiej Organizacji Turystycznej. W następnych latach będziemy chcieli szlak rozbudować o kolejne obiekty poza ścisłym centrum miasta m.in. o zaprojektowane przez Karla Bruggera budynek Królewskiego Instytutu Higieny – dzisiejszy sanepid, budynki danego Domu Kalek czyli Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 oraz willę nadburmistrza Brüninga – mówi Małgorzata Węgiel-Wnuk, naczelniczka Wydziału Komunikacji Medialnej i Promocji Urzędu Miejskiego w Bytomiu.

Całkowity koszt realizacji projektu wyniósł 8,7 tys. zł, z czego 2,3 tys. zł stanowi dofinansowanie Śląskiej Organizacji Turystycznej w Katowicach. 

Jak secesja zadomowiła się w Bytomiu

Secesyjne kamienice zdobią bytomskie ulice i place od ponad stu lat.

Na Górny Śląsk secesja trafiła z niewielkim opóźnieniem. W Bytomiu trwał wówczas boom budowlany związany z dynamicznym rozwojem miasta, dlatego tak wiele budynków secesyjnych do dziś zdobi ulice miasta - przypomina biuro prasowe bytomskiego magistratu.

Górnośląska secesja stanowiła płynne przejście od poprzedniego okresu malowniczego historycyzmu do bardziej śmiałych rozwiązań. W Bytomiu i sąsiednich przemysłowych miastach architekci chętnie nawiązywali do schyłkowych faz poszczególnych okresów sztuki europejskiej, takich jak: gotyk płomienisty (flamboyant), manieryzm niderlandzki czy rokoko.

W budowlach z tego okresu możemy dostrzec asymetrycznie ukształtowane elewacje. Okna, drzwi i bramy mają fantazyjne kształty, prowadzone miękką linią, niekiedy widoczną także w specyficznym gzymsie o profilu łukowym oraz w malowniczo ukształtowanych szczytach. Cechą charakterystyczną bytomskich budowli secesyjnych tego okresu jest wprowadzona przez miejskiego budowniczego Karla Bruggera glazurowana, kolorowa cegła. Wymusza ona specyficzną kanciastą geometrię i uproszczenie detali.

Szlak Architektury Secesyjnej - nowa atrakcja turystyczna Bytomia

Pierwszą w Bytomiu i na Górnym Śląsku secesyjną realizacją był budynek Miejskiej Katolickiej Szkoły Realnej projektu Karla Bruggera. Budynek, w którym dziś funkcjonuje IV Liceum Ogólnokształcące, powstał w sąsiedztwie dawnego Banku Rzeszy i Domu Koncertowego i Teatru Miejskiego (obecny budynek Opery Śląskiej). 

Pochodzący z Monachium architekt zaprojektował szkołę na planie prostokąta, z ryzalitami w osiach wszystkich czterech elewacji oraz dwoma niewielkimi skrzydłami z tyłu. Budynek jest dwupiętrowy, posiada wysokie poddasze nakryte wielospadowym dachem z wieżą zegarową pośrodku. We wnętrzu na szczególną uwagę zasługuje aula z emporą, a także klatka schodowa, secesyjne drzwi oraz szafy na pomoce dydaktyczne. Wszystkie elewacje wykonane są z kolorowej glazurowanej cegły, która stała się znakiem rozpoznawczym bytomskiej secesji - dowiadujemy się.

W samym tylko centrum Bytomia secesyjnych kamienic o wysokich walorach architektonicznych jest ponad trzydzieści. Wszystkie one znalazły się na trasie Szlaku Architektury Secesyjnej.