Zeznanie roczne 2023 w obliczu Polskiego Ładu. Rząd prześwietli PIT-y Polaków

System podatkowy powinien być przejrzysty i stabilny, aby podatnicy mogli podejmować racjonalne decyzje, a dąży do tego zdecydowana większość państw. Wprowadzając Polski Ład, poszliśmy zdecydowanie w innym kierunku, zwiększając poziom niepewności i zagubienia.

Liczba zmian, które weszły w życie przyprawia o ból głowy. Wprowadzano je w co najmniej czterech „rundach”, a niektóre z przepisów Polskiego Ładu wymagały zmian już po siedmiu dniach od rozpoczęcia obowiązywania. Jednak pomimo wyjątkowego chaosu, końcowy kształt przepisów, z uwagi na brak ulgi dla klasy średniej czy mechanizmu zawieszenia poboru zaliczek, pomijając odebranie prawa do odliczania składki zdrowotnej od PIT, jest zasadniczo zbliżony do zeszłorocznych – mówi w rozmowie z MarketNews24 Aleksander Dyl, Senior Associate, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg Tomczykowski.

Zmieniła się wysokość kwoty wolnej od opodatkowania, podwyższono próg podatkowy czy obniżono podstawową stawkę PIT, ale najważniejsze mechanizmy podatku dochodowego od osób fizycznych powróciły do zeszłorocznej formy i brak w nich rozwiązań tak skomplikowanych, jak ulga dla klasy średniej czy mechanizm zawieszenia poboru zaliczek.

Podatnikom odebrano jednak prawo do odliczania znaczącej większości składki zdrowotnej od podatku.

Składka zdrowotna odprowadzana za osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę nie została zmieniona i wynosi 9% podstawy wymiaru. Jednak przed 2022 r. jej większość (7,75% podstawy wymiaru), mogła być jednak odliczana od podatku. Efektywnie ponoszonym przez podatników ciężarem było jedynie 1,25% podstawy wymiaru. Od 2022 r. składka zdrowotna nie pomniejsza już podatku i efektywnie ponoszony przez pracowników ciężar wzrósł do pełnych 9% podstawy wymiaru.

Jeśli zaś wziąć pod uwagę, że sumaryczne obciążenie PIT i nieodliczalną składką na ubezpieczenie zdrowotne w 2021 roku wynosiły odpowiednio w skali podatkowej 18,25 procent (17 procent PIT i 1,25 procent niepodlegającej odliczeniu składki zdrowotnej) i 33,25 procent (32 procent PIT i 1,25 procent niepodlegającej odliczeniu składki zdrowotnej), a od lipca 2022 roku wynosi w skali podatkowej odpowiednio 21 procent (12 procent PIT i 9 procent niepodlegającej odliczeniu składki zdrowotnej) i 41 procent (32 procent PIT i 9 procent niepodlegającej odliczeniu składki zdrowotnej), to efektywny pozytywny i przyjazdy podatnikom wydźwięk zmian wydaje się wątpliwy.

Główne zmiany od 1 lipca 2022 roku dotyczą likwidacji ulgi dla klasy średniej, likwidacji mechanizmu odroczenia poboru zaliczek i obniżenia podstawowej stawki PIT do 12 procent.

Dalej osoby opodatkowane skalą podatkową nie odliczają jednak składek na ubezpieczenie zdrowotne od podatku.

Zastosujemy inny próg podatkowy i wyższą kwotę wolną od opodatkowania, a także użyjemy niższej podstawowej stawki PIT, a podatnicy nie będą zobowiązani do uwzględnienia w swoich zeznaniach podatkowych ulgi dla klasy średniej czy mechanizmu odroczenia poboru zaliczek na PIT. Obowiązek weryfikacji wysokości podatku w przypadku ewentualnego zastosowania ulgi dla klasy średniej (i zwrot ewentualnej różnicy na rzecz podatnika, gdyby podatek ustalony z ulgą dla klasy średniej okazał się niższy) będzie spoczywał na organach podatkowych.

Część zmian wprowadzonych w ramach tzw. niskich podatków, czyli zmian obowiązujących w większości od 1 lipca 2022 r., wejdzie w życie dopiero 1 stycznia 2023 r. Nie będą jednak miały wpływu na kształt rozliczeń podatkowych za rok 2022.

Najwięcej trudności podatnicy mogliby mieć ze skorzystaniem z ulgi dla klasy średniej, obliczanej według skomplikowanych wzorów matematycznych, wprowadzonej na początku 2022 r.

Równie skomplikowane mogłoby być rozliczenie częściowo zawieszonych  zaliczek (w związku z mechanizmem odroczenia poboru zaliczek, który wprowadzano w drugim tygodniu stycznia i marcu). Szczęśliwie oba rozwiązania uchylono z końcem czerwca tegoż samego roku.

Teoretycznie opracowanie zeznania podatkowego za rok 2022 nie powinno więc przysporzyć wielu problemów, ale wyjątkowa rola przy rozliczeniu PIT przypada Ministerstwu Finansów, zobowiązanemu do weryfikacji skutków potencjalnego zastosowania ulgi dla klasy średniej. Trudno przewidzieć jak technicznie nastąpi to porównanie sposobów opodatkowania funkcjonujących przed i po 1 lipca 2022 r., takiego eksperymentu podatkowego wcześniej nie przeprowadzano.

Nie potwierdziły się więc obawy, że za mijający rok pracownicy będą musieli składać kilka zeznań podatkowych, jednak wystarczy jeden PIT – komentuje A. Dyl z Kancelarii Ożóg Tomczykowski. – Składamy jedno zeznanie podatkowe według przepisów obowiązujących po 1 lipca 2022 r. – To Ministerstwo Finansów powinno przeliczyć dla kogo korzystniejsze byłoby skorzystanie z ulgi dla klasy średniej, zlikwidowanej w trakcie trwania roku podatkowego.