Zielone dachy coraz popularniejsze na Śląsku. Ile kosztują? Jakie mają zalety?

Przypomnijmy, w połowie lipca Katowice ogłosiły zamiar zwolnienia z podatku od nieruchomości lokali mieszkalnych znajdujących się w budynkach, w których utworzono zielone dachy, ogrody wertykalne na ścianie budynku mieszkalnego lub które posiadają zielone fasady. Warunkiem zwolnienia jest założenie zielonego dachu na całej jego powierzchni lub ogrodu wertykalnego na co najmniej połowie ściany. Prezydent wyjaśniał, że chce promować wśród katowiczan postawy ekologiczne.

Idąc tym tropem postanowiliśmy wypytać eksperta o aspekty techniczno-finansowe zakładania zielonych dachów, również o popularność tego typu rozwiązań w woj. śląskim.

Red. Na ile popularne obecnie na Śląsku są zielone dachy? Czy po liczbie realizacji można zauważyć trend wzrostowy?

Piotr Wolański, APK Dachy Zielone: Widać wyraźnie, że jest to trend wzrostowy.

Na Śląsku zauważalny jest wzrost realizacji projektów zawierających dachy zielone ze środków publicznych. Z pewnością przyczyniło się do tego powstanie dachów zielonych na takich obiektach w Katowicach jak Muzeum Śląskie, czy Międzynarodowe Centrum Kongresowe. Takie inwestycje stają się swego rodzaju ikonami architektury i inspirują innych do stosowania tego typu rozwiązań.

Ostatni rok to także wzrost zainteresowania realizacją dachów zielonych wśród osób prywatnych. W pewien sposób przyczyniła się do tego pandemia, kiedy to klienci prywatni docenili, że mogą samodzielnie zrobić coś efektownego w swoim otoczeniu. Duże znaczenie miało także dofinansowanie w zakresie ogólnopolskiego programu Moja Woda, który ma być kontynuowany.

Dachy zielone stają się coraz bardziej popularne, ponieważ rośnie świadomość konieczności prowadzenia działań w kierunku ochrony klimatu i adaptacji do istniejących zmian klimatycznych. Osoby prywatne realizują takie instalacje na różną skalę: na dachu płaskim lub skośnym swojego domu, na dachu garażu, na tarasie, na wiatach ogrodowych, na zadaszeniach nad śmietnikami, grilowiskami. Inwestycje miejskie to np. zielone przystanki z roślinami na dachu.

Jakie warunki techniczne musi spełniać budynek, by założyć na nim ogród?

Przede wszystkim dach powinien mieć odpowiednią nośność.

Na przykład, żeby założyć dach zielony w uprawie ekstensywnej dach powinien wytrzymać obciążenie: w systemie z użyciem substratu 140 kg/m2 w stanie pełnego nasycenia wodą, natomiast w systemie z użyciem wełny mineralnej 70-80 kg/m2 w stanie pełnego nasycenia wodą. Dla dachów zielonych w uprawie intensywnej ta nośność powinna być ustalana w odniesieniu do projektu ogrodu na dachu.

Na dachu zielonym powinna być zastosowana odpowiednia izolacja wodochronna, która będzie odporna na przerastanie przez korzenie roślin, w przeciwnym razie konieczne będzie użycie specjalistycznych folii antykorzennych. W zależności od kąta nachylenia połaci dachu dobiera się odpowiednie systemy zapobiegające osuwaniu się warstw dachu zielonego. To tylko niektóre aspekty. Każdy projekt powinien być rozpatrywany indywidualnie. Firmy specjalizujące się w tej tematyce konsultują takie projekty i doradzają na każdym etapie realizacji inwestycji. Ta branża rozwija się w Polsce od ponad 20 lat i dostępne są odpowiednie technologie.

Jakie są widełki kosztowe takiej inwestycji dla domu jednorodzinnego, np. domu „kostki” o powierzchni dachu 100 m kw.? Od czego głównie zależy rząd kosztów?

Wysokość kosztów zależy od tego jaki dach zielony chcemy zrealizować i jak szybko chcemy mieć efekt zazielenienia.

Dachy w uprawie ekstensywnej to koszt od 140 zł/m2 netto do powyżej 200zł/m2 netto, jeśli weźmiemy pod uwagę koszt samych warstw składających się na dach zielony. Warstwy na dachu zielonym, które biorą udział w procesie zagospodarowania wód opadowych, patrząc od góry układają się następująco: roślinność; substrat (filtracja, ewapotranspiracja – parowanie terenowe, retencja) oraz warstwa drenażowo-retencyjna (retencja, odpływ). Pozostałe warstwy to inwestycja, którą i tak się ponosi przy budowie domu.

Dachy zielone intensywne realizuje się na podstawie projektów indywidualnych i trudno podać widełki cenowe.

W jakich porach roku zakłada się takie ogrody?

Optymalnie byłoby zakładać dachy zielone wiosną lub jesienią. W praktyce realizuje się takie inwestycje od wiosny do późnej jesieni.

Co motywuje osoby fizyczne lub firmy do zakładania takich ogrodów? Jakie są największe zalety zielonych dachów? Czy mają jakieś wady?

Wszystkich motywuje chęć mieszkania, czy pracy w ładnym otoczeniu, w kontakcie z naturą. Osoby fizyczne budujące dom, firmy, w tym deweloperów motywuje również to, że dachy zielone są traktowane jako teren biologicznie czynny. Zgodnie z aktualnymi przepisami (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa, z dnia 14 listopada 2017 roku, zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Poz. 2285) - red.) przez teren biologicznie czynny należy rozumieć teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50 % powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m² oraz wodę powierzchniową na tym terenie.

Dachy zielone stały się modne. Architekci lubią te rozwiązania. Ważne są również dodatkowe korzyści jakie ze sobą niosą, to jest zwiększenie trwałości izolacji dachu (dach zielony stanowi warstwę zabezpieczająca i ochronną), poprawa efektywności energetycznej budynku (dach zielony stanowi naturalną izolację termiczną, co powoduje oszczędzanie kosztów energii potrzebnej na ogrzewanie zimą i klimatyzację latem).

Dachy zielone zwiększają różnorodność biologiczną, popularne są np. instalacje pasiek miejskich, ogrodów warzywnych. Zmniejszają negatywne skutki zjawiska miejskiej wyspy ciepła. Tłumią hałas, pomagają oczyszczać powietrze. To bardzo dobre narzędzie w ochronie klimatu i adaptacji do zmian klimatycznych.

W najbliższym czasie wzrośnie zainteresowanie budową dachów zielonych jako sposobu na małą retencję i opóźnianie spływu deszczówki do kanalizacji. W Polsce trwają prace nad tzw. specustawą antysuszową, która dotyczy dwóch pozornie sprzecznych zjawisk, czyli suszy i nawalnych opadów. Ustawa ta ma wprowadzić opłatę za uszczelnienie gruntu, taka opłata ma motywować właścicieli nieruchomości do stosowania rozwiązań z zakresu małej retencji, zagospodarowywania wody opadowej w miejscu, gdzie spada deszcz.

Jeśli chodzi o wady, to negatywnie mogą być postrzegane takie dachy, które nie zostały we właściwy sposób zaprojektowane i wykonane. Takie źle wykonane dachy zielone generują problemy i koszty. Więc tym bardziej warto się skonsultować z fachowcem na etapie projektu i realizacji.

Jeśli chodzi o zachęty finansowe, to można wymienić ogólnopolski program Moja Woda, czy lokalne programy jak np. funkcjonującą od 2020r. Uchwałę Rada Miasta Dąbrowy Górniczej, która wprowadziła dotacje z budżetu miasta na realizację zadań związanych z zagospodarowaniem wód opadowych, w tym do wykonania dachu zielonego.

O czym jeszcze warto wiedzieć w temacie zielonych dachów?

Warto mówić o zdolności dachów zielonych do retencjonowania wód opadowych i opóźnianiu spływu deszczówki do kanalizacji. To bardzo aktualny temat w kontekście błyskawicznych powodzi, które występują po nawalnych opadach.

Zgodnie z „Wytycznymi dla dachów zielonych. Wytycznymi do projektowania, wykonywania i utrzymywania dachów zielonych” (DAFA, 2021) „Współczynnik spływu jest to stosunek ilości wody odpływającej z powierzchni np. dachu w rozpatrywanym czasie do ilości wody jaka w tym samym czasie spadła w postaci opadów atmosferycznych na tę powierzchnię”.

Współczynnik spływu dla dachów tradycyjnych (uszczelnionych) przyjmuje wartości na poziomie 0,9 do 0,95. Co oznacza, że w czasie opadów z dachu uszczelnionego spływa 90% do 95% opadu, który na niego trafia. Natomiast dla dachów zielonych w zależności od grubości warstw i nachylenia ten wskaźnik kształtuje się w sposób podany poniżej. W zależności od grubości warstw z materiałów sypkich oraz nachylenia dachu dla dachów zielonych można użyć następujących wartości orientacyjnych jako współczynnika spływu. W razie zastosowania warstw drenażowych z wysoką wydajnością odwodnienia, rzeczywiste współczynniki spływu mogą się różnić i z reguły wynoszą więcej. Należy przy tym zaznaczyć, że w zależności od lokalnych charakterystyk opadowych mogą wyniknąć wyższe lub niższe współczynniki spływu.

Jeśli nachylenie dachu zielonego wynosi do 5 stopni (czyli dla dachów płaskich):

• dla grubości struktury większej niż 50 cm – współczynnik spływu wynosi 0,1, czyli 10% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 90% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 25 cm, do 50 cm – współczynnik spływu wynosi 0,2, czyli 20% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, 80% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 15 cm, do 25 cm – współczynnik spływu wynosi 0,3, czyli 30% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 70% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 10 cm, do 15 cm – współczynnik spływu wynosi 0,4, czyli 40% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 60% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 6 cm, do 10 cm – współczynnik spływu wynosi 0,5, czyli 50% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 50% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 4 cm, do 6 cm – współczynnik spływu wynosi 0,6, czyli 60% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 40% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 2 cm, do 4 cm – współczynnik spływu wynosi 0,7, czyli 70% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 30% jest zagospodarowane na dachu;

Jeśli nachylenie dachu zielonego wynosi powyżej 5 stopni:

• dla grubości struktury większej niż 10 cm, do 15 cm – współczynnik spływu wynosi 0,5, czyli 50% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 50% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 6 cm, do 10 cm – współczynnik spływu wynosi 0,6, czyli 60% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 40% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 4 cm, do 6 cm – współczynnik spływu wynosi 0,7, czyli 70% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 30% jest zagospodarowane na dachu;
• dla grubości struktury większej niż 2 cm, do 4 cm – współczynnik spływu wynosi 0,8, czyli 80% wody opadowej, która spada na dach z niego spływa, a 20% jest zagospodarowane na dachu;

Stosując dachy zielone zagospodarowujemy wodę zanim spadnie na poziom gruntu i opóźniamy spływ deszczówki do kanalizacji. Jeśli będziemy je budować na dużą skalę w miastach, to możemy osiągnąć efekt odciążenia kanalizacji deszczowych w trakcie opadów. Zatrzymuj wodę - to hasło powinno nam towarzyszyć w najbliższych latach.

Dziękuję za rozmowę