Edukacyjny zakręt to nie fejk. Śląskie potwierdza: nauczycieli brakuje na potęgę

Sosnowiec: nauczycieli brakuje, zwłaszcza specjalistów

O sytuacji w placówkach oświatowych prowadzonych przez gminę Sosnowiec informuje nas Rafał Łysy, Kierownik Biura Prasowego i rzecznik prasowy tamtejszego magistratu.

Brakuje obecnie ponad 22 etatów nauczycielskich, tj. ok. 50 pedagogów - przyznaje.
 

Największe braki dotyczą nauczycieli specjalistów (po pedagogice specjalnej) oraz polonistów i anglistów. W przedszkolach brakuje ponad 4 etaty nauczycielskie.
 
Braki kadrowe w placówkach oświatowych w Sosnowcu niwelowane są poprzez:

• zatrudnianie nauczycieli w maksymalnym wymiarze dozwolonym w KN – 1,5 etatu,
• zatrudnianie nauczycieli na świadczeniu kompensacyjnym lub na emeryturze,  
• w szkołach ponadpodstawowych po wejściu w życie zmian w KN – tylko w tym roku szkolnym 2023/2024 ze względu na kumulację rocznika - dozwolony jest wymiar ponad 1,5 etatu za zgodą nauczycieli,
• wprowadzenie zmian w Regulaminie wynagradzania nauczycieli.

Jak się dowiadujemy, liczba etatów pedagogicznych w Sosnowcu w 2013 roku wynosiła 2715,28 przy 23 576 uczniach; w 2023 roku – 3266,89 przy 25 845 uczniach.

Mamy zatem do czynienia ze wzrostem liczby pedagogów o ponad 550 etatów i liczby dzieci o ponad 2200 - podsumowuje rzecznik.

Gliwice: zajęcia się odbywają, mimo braków kadrowych

Na podstawie wrześniowych arkuszy organizacyjnych, braki kadrowe w placówkach na terenie Gliwic przestawia rzecznik prasowy prezydenta miasta, Łukasz Oryszczak:

• nauczyciele specjaliści - 740 godzin (35 etatów) w tym: nauczyciele współorganizujący kształcenie 17 etatów, psycholodzy 6 etatów, nauczyciele prowadzący zajęcia terapeutyczne, np. rewalidacja, wczesne wspomaganie rozwoju dziecka itd. - 12 etatów,
• nauczyciele wychowania przedszkolnego - 245 godzin (10 etatów),
• nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących - 228 godzin (12 etatów) w tym największe braki dla przedmiotów j. polski i matematyka,
• nauczyciele przedmiotów zawodowych - 225 godzin (13 etatów).

Największe braki kadrowe diagnozujemy wśród nauczycieli specjalistów, nauczycieli wychowania przedszkolnego oraz nauczycieli do nauki przedmiotów zawodowych - dodaje rzecznik.

Jak Gliwice radzą sobie z problemem?

Zatrudniamy nauczycieli emerytów, wyrażamy zgodę na realizowanie przez nauczycieli zwiększonej liczby godzin ponadwymiarowych, prowadzimy bazę nauczycieli poszukujących pracy - wylicza Łukasz Oryszczak. - W latach wcześniejszych to nauczyciele szukali zatrudnienia i zgłaszali się do nas, obecnie szkoły poszukują nauczycieli, ale niestety w tym roku żaden nauczyciel nie zgłosił się do nas w poszukiwaniu pracy - dodaje.

Liczba nauczycieli w stosunku do liczby uczniów w 2023 roku w porównaniu z rokiem 2013 plasuje się tu następująco:

• rok szkolny 2023/2024 - średnioroczna liczba etatów przeliczeniowych w szkołach i przedszkolach - 3.466 na 26.902 uczniów i dzieci,
• rok szkolny 2012/2013 - średnioroczna liczba etatów przeliczeniowych w szkołach i przedszkolach - 2.650 na 25.352 uczniów i dzieci.

Pomimo braków kadrowych wszystkie obowiązkowe zajęcia edukacyjne są realizowane - zastrzega jednak Łukasz Oryszczak.

Ruda Śląska: ponad 20 wolnych wakatów

Agnieszka Piekorz-Hałczyńska, rzecznik prasowy Urzędu Miasta w Rudzie Śląskiej, przytacza tymczasem dane z placówek na terenie miasta.

jak się dowiadujemy, według stanu na dzień 9 października 2023 r. w arkuszach organizacji przedszkoli, szkół i placówek prowadzonych przez Miasto Ruda Śląska, znajdują się wakaty w łącznej sumie ok. 23,5 etatów, w tym:

• ok. 0,79 etatu w przedszkolach (psycholog, język angielski, religia);
• ok. 1,83 etatu w szkołach podstawowych (logopeda, terapeuta pedagogiczny, psycholog, różne przedmioty – w związku z nauczaniem indywidualnym);
• ok. 8,33 etatu w szkołach podstawowych specjalnych (zajęcia rewalidacyjne, zajęcia wczesnego wspomaganie rozwoju, język angielski, wychowanie fizyczne);
• ok. 0,38 etatu w liceach ogólnokształcących (terapeuta pedagogiczny);
• ok. 11,52 etatu w technikach, szkołach branżowych I stopnia, centrum kształcenia zawodowego (przedmioty zawodowe, psycholog, pedagog specjalny, terapeuta pedagogiczny, wdż, nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne).
  
  Miasto udziela dofinansowania do studiów podyplomowych dla chętnych nauczycieli – zwłaszcza do kierunków związanych z nauczaniem przedmiotów zawodowych oraz 
  z pedagogikami specjalnymi - tłumaczy rzeczniczka.
  
  

Bytom: brakuje psychologów, anglistów, nauczycieli religii

Z obsadzeniem wakatów na stanowisku pedagoga nie ma z kolei gmina Bytom. Co nie oznacza, że braki kadrowe tu nie występują.

                                                                                                          
Na etapie prac nad wrześniowym aneksem do arkusza organizacyjnego na rok 2023/2024 brakowało w szczególności nauczycieli przedmiotów ścisłych i zawodowych w szkołach ponadpodstawowych. Sytuacja została rozwiązana w związku z wejściem w życie przepisów umożliwiających zatrudnienie nauczycieli powyżej 1,5 etatu w roku szkolnym 2023/2024 w szkołach ponadpodstawowych - wyjaśnia Małgorzata Węgiel-Wnuk, rzeczniczka prasowa i naczelniczka Wydziału Komunikacji Medialnej i Promocji bytomskiego magistratu.

 
Problemy kadrowe odnotowane są w szczególności na stanowiskach psychologa, nauczyciela języka anielskiego, nauczyciela religii.

Obecnie nadal utrzymują się wakaty na tych stanowiskach - dodaje Małgorzata Węgiel-Wnuk.

Dane liczbowe sprzed dekady i w roku bieżącym kształtują się w Bytomiu następująco:

Rok 2013

• Liczba nauczycieli podana w etatach – ok. 3592,
• Liczba uczniów – 29 228.

Rok 2023

• Liczba nauczycieli podana w etatach (włącznie z pedagogami i pedagogami specjalnymi) – ok. 4021,
• Liczba uczniów – 24 719.
   
  
  Wskazane dane zostały podane zgodnie z projektem zbiorczym do arkusza organizacyjnego na wrzesień 2013 i 2023 roku, ponieważ dane z Systemu Informacji Oświatowej (SIO) za rok 2023 nie są jeszcze dostępne. Należy zaznaczyć, że na liczbę nauczycieli w 2023 r. składa się także liczba pedagogów i pedagogów specjalnych - tłumaczy rzeczniczka.
  
  

Tychy: zastępstwa doraźne na porządku dziennym

O sytuacji kadrowej w Tychach informuje tamtejsze Miejskie Centrum Oświaty.

 
Dyrektorzy placówek podejmowali liczne działania w celu zatrudnienia wykwalifikowanych pedagogów na istniejące wakaty, wystawiali ogłoszenia z ofertami pracy dla nauczycieli na miejskim portalu oświatowym, na stronie kuratoryjnej, na stronach PUP-u. Ponadto uzupełniali braki kadrowe zatrudniając oprócz nowych nauczycieli, także nauczycieli emerytowanych, przydzielając zajęcia w godzinach ponadwymiarowych nauczycielom już zatrudnionym w placówkach - dowiadujemy się.

 
W trwającym drugim miesiącu roku szkolnego 2023/2024 w szkołach, przedszkolach i placówkach oświatowych na blisko 2500 etatów nauczycielskich, wolne godziny na wakatach, dające w sumie ok. 56 etatów, są realizowane w ramach zastępstw doraźnych. 

 
Sytuacja kadrowa nadal jest dynamiczna, zmienna, co znajduje odzwierciedlenie we wrześniowych i kolejnych aneksach do arkuszy organizacyjnych szkół/przedszkoli/placówek na rok szkolny 2023/2024 - przekazuje Ewa Grudniok, rzecznik prasowy Urzędu Miasta Tychy.

Dyrektorzy szkół nadal poszukują nauczycieli specjalistów, terapeutów, nauczycieli współorganizujących kształcenie,  nauczycieli praktycznej nauki zawodu i nauczycieli różnych przedmiotów, wśród nich  m.in.: WDŻ, geografia, biologia, historia, WOS, język polski, język obce nowożytne. Zapotrzebowanie dotyczy również przedszkoli - tu poszukiwaniu są nauczyciele wychowania przedszkolnego oraz specjaliści.
 
Aby uniknąć odpływu nauczycieli, w Tychach wprowadzono zmiany w Regulaminie wynagradzania nauczycieli w szkołach i placówkach, dla których organem prowadzącym jest Miasto, m.in.:

• podniesiono minimalną wysokość nagrody przyznawanej przez dyrektora szkoły w ramach specjalnego funduszu na nagrody dla nauczycieli;  
• podniesiono wysokość nagrody przyznawanej przez Prezydenta w ramach specjalnego funduszu na nagrody dla nauczycieli;
• podwyższono dodatki funkcyjne dla dyrektorów i wicedyrektorów szkół i placówek, nauczycieli, którym powierzono stanowiska kierownicze takie jak kierownik szkoleń praktycznych, kierownik warsztatów szkolnych, kierownik sekcji;
• zwiększono dodatek motywacyjny dla nauczycieli.
  
  

Rybnik: wakaty to niespełna 0,5%

Lepiej sytuacja przedstawia się w Rybniku. Tu dostępnych jest 13,64 etatów na wakacie, w tym na stanowisku pedagoga - w wysokości 0,14 etatu (czyli 3 godzin tygodniowo).

Najbardziej brakuje psychologów - 6,9 etatów na wakacie (w tym 3,4 w przedszkolach). Na drugim miejscu brakuje nauczycieli przedszkoli - to 2,4 etaty. Na trzecim miejscu cały etat nauczyciela wspomagającego - informuje rzeczniczka rybnickiego magistratu, Agnieszka Skupień.

Dodaje jednak, że - jeżeli odnieść się do całości - to wakaty stanowią w Rybniku niecałe 0,5%, gdyż całe zatrudnienie na stanowiskach pedagogicznych w Rybniku to 2850,61 etatów.

W związku z tym nie wydawało się konieczne podejmowanie dodatkowych działań zapobiegających odpływowi nauczycieli z zawodu - wyjaśnia rzeczniczka.

Zatrudnienie nauczycieli w roku 2023 to 2850,61 etatów, co przekłada się na 2849 umów, w tym 2072 nauczycieli pełnozatrudnionych. Wszystkich uczniów i wychowanków w szkołach i przedszkolach prowadzonych przez Miasto Rybnik jest 22843.

Dla porównania, zatrudnienie nauczycieli w roku 2013 to 2468,13 etatów, co przekłada się na 2439 umów, w tym 1965 nauczycieli pełnozatrudnionych. Wszystkich uczniów i wychowanków w szkołach i przedszkolach prowadzonych przez Miasto Rybnik było 27711. Ale trzeba pamiętać, ze w roku 2013 istniały jeszcze gimnazja w których napełnienie klas było zdecydowanie większe, nie było w szkołach psychologów i pedagogów specjalnych itp. - przypomina Agnieszka Skupień.

Wodzisław Śląski: dofinansowujemy studia dla psychologów i pedagogów

Sytuację szczegółowo relacjonuje również Anna Szweda-Piguła, Dyrektor Centrum Rozwoju Miasta, Naczelnik Wydziału Dialogu, Promocji i Kultury w Urzędzie Miasta Wodzisławia Śląskiego.

Mamy zatrudnionych pedagogów w wymaganym wymiarze zatrudnienia - mówi.

Braki na innych stanowiskach w placówkach oświatowych na terenie miasta ujęte zostały w tabeli poniżej:

W ramach środków na doskonalenie dofinansowujemy studia dla psychologów i pedagogów - dodaje rzeczniczka.

W 2023 r. w Wodzisławiu Śląskim liczba nauczycieli wynosi 623 –  a liczba uczniów (w tym dzieci w przedszkolach) – 4628, podczas gdy w roku 2013 dane wynosiły kolejno: liczba nauczycieli – 499; liczba uczniów (w tym dzieci w przedszkolach) – 5285.

Jastrzębie-Zdrój: sytuacja kadrowa w mieście jest stabilna

W Jastrzębiu-Zdroju brakuje aktualnie łącznie:

• 7,21 etatów pedagogów - w szkołach ponadpodstawowych,
• 3,17 etatów pedagogów - w szkołach podstawowych.

 
Wakat, który się powtarza to zajęcia rewalidacyjne. Brakuje też psychologów i pedagoga specjalnego oraz nauczyciela przedmiotów elektrycznych i informatyki - wylicza Małgorzata Krzeszkiewicz, rzecznik prasowy Urzędu Miasta w Jastrzębiu-Zdroju.

Braki kadrowe dotyczą również publicznych przedszkoli - tu poszukiwani są psycholodzy (5,1 etatów) oraz nauczyciele wychowania przedszkolnego (1,6 etatu).
 
Mimo to, Małgorzata Krzeszkiewicz podkreśla, że sytuacja w mieście jest stabilna.

Corocznie występują na początku roku szkolnego wakaty, które są w ciągu roku sukcesywnie niwelowane - zapewnia.

 
Ilość nauczycieli w stosunku do ilości uczniów w 2023 roku w porównaniu z rokiem 2013 wygląda w Jastrzębiu-Zdroju następująco:
 
2013:

• Liczba uczniów: 14 295,
• liczba etatów pedagogicznych: 1326,34.

 
2023:

• Liczba uczniów: 11 796,
  liczba etatów pedagogicznych: 1671,00.

Żory: odpływ nauczycieli musi zostać zduszony na szczeblu centralnym

- W omawianym kontekście braki kadrowe musimy rozumieć jako brak poszczególnych osób, które mogłyby realizować nauczanie przede wszystkim w wymiarze pełnego etatu - zauważa tymczasem Adrian Lubszczyk, naczelnik Wydziału Promocji, Kultury i Sportu żorskiego magistratu.

Wszystkie godziny wynikające z braków kadrowych są w miarę możliwości zabezpieczane przez osoby pracujące w danej szkole czy placówce w wymiarze ponad etat (limit ustawowy wynosi 1,5 etatu). W tym roku MEiN zezwoliło na przydzielanie nauczycielom szkół ponadpodstawowych więcej niż 1,5 etatu i to rozwiązanie jest stosowane w praktyce - tłumaczy.

Dodaje, że wielu nauczycieli pracuje także w dwóch lub więcej szkołach, co również pozwala na odpowiednie zabezpieczenie realizacji godzin dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych. Dodatkowo, zatrudnia się także osoby przebywające na emeryturze.
 
Jak się dowiadujemy, w Żorach największe braki kadrowe występują wśród tzw. zawodowców, którzy uczą teoretycznych oraz praktycznych przedmiotów zawodowych. Coraz trudniej o specjalistów w tym zakresie.

Osoby takie najczęściej pracują w swoich zakładach pracy i decydują się na kilka godzin nauczania w szkole, zwykle popołudniami.  Często dochodzi do sytuacji, w której osoba deklarująca się do pracy po pewnym czasie rezygnuje – powody są różne - wyjaśnia Adrian Lubszczyk.

Drugą grupą są nauczyciele przedmiotów ścisłych – matematycy, fizycy, chemicy, biolodzy, choć - jak zaznacza rzecznik - braki zaczynają występować powoli w zakresie niemalże każdego przedmiotu. Brakuje także nauczycieli specjalistów, pedagogów i psychologów.
 

Tu również braki kadrowe dotykają zarówno szkoły, jak i przedszkola.

Nauczyciele przedszkoli chętnie przechodzą do pracy w edukacji wczesnoszkolnej, natomiast nie wszystkie osoby po studiach są chętne do pracy w przedszkolu i wybierają właśnie edukację wczesnoszkolną lub inną profesję - mówi Adrian Lubszczyk.

Dodaje, że zasada jest tu analogiczna do szkolenej: bieżące braki są zabezpieczane przez aktualnie pracujących, zatrudnia się także osoby przebywające na emeryturze.
 

W kontekście działach zapobiegawczych odpływowi nauczycieli, zdaniem rzecznika, podstawowym problemem jest przedstawianie i kreowanie profesji nauczyciela przez media czy opinię publiczną.

Największy problem jest wśród młodych, którzy nie mają motywacji do podjęcia pracy w roli nauczyciela, gdyż przede wszystkim zarobki do tego nie zachęcają. Atmosfera ostatnich lat, związana ze strajkiem i nauką zdalną, także nie wpłynęła dobrze na kondycję polskiej oświaty - zauważa.

Kolejnym problemem jest konstrukcja wynagrodzenia nauczycieli – kwota bazowa jest określana odgórnie i na te koszty przewidziana jest subwencja.

- Z drugiej strony w mieście opracowywany jest regulamin wynagradzania, który reguluje kwestie wynagradzania związane m.in. z nadgodzinami czy dodatkami, co stanowi już koszt własny gminy. Kwoty te systematycznie są podnoszone, udzielane są dodatkowe świadczenia przewidziane przepisami (np. pomoc zdrowotna, dofinansowanie kształcenia zawodowego) - mówi rzecznik żorskiego magistratu.

Bardzo dużo zawdzięczamy działalności dyrektorów poszczególnych szkół i placówek, którzy są pracodawcami dla nauczycieli – dbają o swoją kadrę, o atmosferę, starają się być elastyczni przede wszystkim w sytuacji, gdy jeden nauczyciel pracuje w kilku szkołach. Na miarę naszych możliwości na bieżąco dba się także o bazę dydaktyczną, o wyposażenie i stan techniczny samych obiektów szkolnych. Wprowadza się innowacje w nauczaniu. Działania zapobiegające odpływowi pedagogów muszą jednak zostać podjęte na szczeblu centralnym - bez rozwiązań systemowych nie ma możliwości skutecznego działania na dłuższą metę - zauważa Adrian Lubszczyk.