Ochrona znaku towarowego, wzoru przemysłowego i wzoru użytkowego różnią się pod kątem przedmiotu ochrony oraz wymogów formalnych. Zanim zdecydujesz się na którąś z tych form monopolu prawnego, koniecznie poznaj cechy każdego z nich i obowiązujące warunki rejestracji. Z tego artykułu dowiesz się również, która z tych opcji okaże się najkorzystniejsza właśnie w Twoim przypadku.
Znaki towarowe: cechy i wymogi
Znak towarowy pozwala odróżnić towary lub usługi jednej firmy od towarów lub usług innego przedsiębiorstwa. Ma to na celu wyeksponowanie marki na rynku oraz zabezpieczenie jej przed działaniami nieuczciwej konkurencji.
Znakiem towarowym mogą być wszystkie oznaczenia spełniające wymogi formalne, w tym nazwa i grafika, oraz oznaczenia niekonwencjonalne takie jak kształty lub dźwięki (katalog jest otwarty).
Taka forma ochrony daje więc prawo do wyłącznego użytkowania danego znaku w sposób zawodowy lub zarobkowy. Jeżeli jednak chcesz zarejestrować dane oznaczenie, musi spełniać ono dwa główne wymogi formalne:
wtórna lub pierwotna zdolność odróżniająca – czyli fantazyjność danego oznaczenia, która wyróżnia go na tle innych (pierwotna); lub nabycie zdolności odróżniającej w wyniku powszechnego i intensywnego używania znaku (wtórna);
przedstawialność – zasada wedle której oznaczenie musi być możliwe do graficznego przedstawienia w rejestrze znaków towarowych.
Wśród najczęściej wymienianych form oznaczeń, które mogą podlegać takiej ochronie, wymienia się:
nazwy i wyrazy
grafiki
znaki pozycyjne lub multimedialne
dźwięki
przestrzenne znaki towarowe
kształty (np. butelki)
gesty
smaki, zapachy, doznania dotykowe (choć może być problem ze spełnieniem wymogu przedstawialności)
Znakiem towarowym nie będą przede wszystkim oznaczenia rodzaje i opisowe, które wskazują cechę, rodzaj, przeznaczenie, jakość, ilość lub sposób wytwarzania danego towaru czy usługi. Oprócz tego rejestracji nie podlegają znaki składające się wyłącznie z elementów należących do języka potocznego, znaki nienadające się do rozróżniania towarów (np. litery), oraz oznaczenia, w których zawierają się symbole kulturowe, religijne czy narodowe.
Jednak jeżeli oznaczenie nabędzie wtórną zdolność odróżniającą, to pomimo, że jest niewystarczająco fantazyjne, opisowe, czy zawiera elementy z języka potocznego, może być chronione przez Urząd Patentowy. Mowa o sytuacjach, w których znak nabiera właściwości dystynktywnych w wyniku intensywnego używania go w obrocie gospodarczym.
Zdolność rejestracji znaku towarowego zwiększa się więc wtedy, gdy jest używany – co zdecydowanie odróżnia go od wzorów użytkowych i przemysłowych, które muszą spełniać przesłankę nowości.
Wzory przemysłowe, czyli wygląd produktu
Wzór przemysłowy zabezpiecza właściwości, które budują wygląd danego produktu. Chodzi więc o cechy zewnętrzne, postrzegalne wzrokowo. Będą to kolory, materiały, z jakich towar został wykonany, jego kształt, opakowanie, faktura i elementy zdobnicze. Wzór może być w tym przypadku przestrzenny (np. design samochodu) oraz dwuwymiarowy (np. wygląd strony internetowej, etykieta na opakowaniu).
Z prawa do rejestracji wyłączone są właściwości wytworu o funkcji technicznej oraz wewnętrzne cechy danego produktu, np. wnętrze obuwia. Wzór przemysłowy dotyczy więc artystycznego wyglądu, designu, wszystkiego, co tworzy estetykę konkretnego towaru. Dlatego z takiej formy ochrony korzystają najczęściej branża modowa, meblarska, czy jubilerska.
Zabezpieczenie obejmuje tutaj wyłączne korzystanie z danego wzoru na terenie Polski. W tym celu trzeba spełnić wymogi formalne, takie jak:
postać wytworu – wzór ma być przedmiotem materialnym, który podlega percepcji zmysłów;
nowość – musi być nowy i z reguły nie może zostać publicznie ujawniony przed wnioskowaniem do Urzędu Patentowego. Ujawnienie polega na udostępnieniu w sposób, w jaki wzór może dotrzeć do osób, które zajmują się zawodowo konkretną dziedziną. Nie ma znaczenia, czy ktoś miał możliwość zapoznać się z wzorem – liczy się tylko fakt udostępnienia. Jest jednak pewna ulga: w sytuacji, w której udostępnienie miało miejsce nie wcześniej niż dwanaście miesięcy przed zgłoszeniem, wzór uznaje się za nowy (tzw. ulga w nowości). Takie postępowanie generuje jednak ryzyko, że inny podmiot wyprzedzi przedsiębiorcę i zarejestruje taki sam lub zbliżony wzór. Dlatego lepszym rozwiązaniem jest najpierw rejestracja znaków towarowych, a dopiero później wprowadzenie wzoru na rynek. Jak to zrobić? O tym przeczytać można na stronie: https://rpms.pl/rejestracja-znakow-towarowych/.
indywidualny charakter – wzór powinien różnić się od tych, które już funkcjonują w przestrzeni publicznej. Ma wywołać na zorientowanym użytkowniku wrażenie, że jest inny niż pozostałe twory funkcjonujące na rynku. W tej przesłane uwzględnia się także zakres swobody twórczej osoby opracowującej dany wzór.
Jako wzór przemysłowy można zastrzec w szczególności:
etykiety produktów
opakowania
symbole graficzne
wygląd (np. mebla, naczynia)
fasony ubrań, obuwia, kosmetyków
wzory paznokci
wzory budowlane (np. dach, brama, okna)
kształt i wygląd wyrobów cukierniczych
Nie da się zarejestrować przede wszystkim:
treści sprzecznych z dobrymi obyczajami
treści sprzecznych z porządkiem publicznym
programów komputerowych
schematów, planów i koncepcji
symboli kulturowych, religijnych i patriotycznych
Wzór użytkowy, tzw. mały wynalazek
Kolejna i ostatnia już forma zabezpieczenia, to wzór użytkowy. Ze względu na fakt, iż takie wzory reguluje się podobnie do wynalazków, są nazywane „małymi wynalazkami”.
Rejestracja dotyczy w tym przypadku produktów trójwymiarowych posiadających zdolność ochronną. Mowa tutaj o nowych, nadających się do przemysłowego zastosowania rozwiązaniach o charakterze technicznym. Mogą być to kształty lub budowa przedmiotu o trwałej postaci lub przedmiotu złożonego ze związanych ze sobą funkcjonalnie części mających trwałą postać.
Rejestracja wzoru użytkowego odnosi się więc do technicznej i użytkowej postaci danego wytworu, np. konstrukcja zawiasu do drzwi, roweru. Jednak w odróżnieniu od wynalazków, wzór użytkowy nie musi mieć cech poziomy wynalazczego. Jednocześnie nie odnosi się tylko do estetyki (jak ma to miejsce w przypadku wzoru przemysłowego). Wzór użytkowy chroni więc nie tylko zewnętrzny wygląd, ale też wewnętrzną konstrukcję danego przedmiotu.
W ramach rejestracji zgłaszający otrzymuje prawo ochronne zbliżone do patentu. Pozwala to na wyłączne używanie wzoru przez określony czas w sposób zawodowy albo zarobkowy na terytorium całego kraju.
Jakie wymogi formalne musi spełnić wzór użytkowy?
postaci wytworu – ma dotyczyć materialnego przedmiotu, który jest postrzegalny zmysłowo;
nowości – wzór musi być najpierw zastrzeżony, a dopiero później można z niego korzystać. Nie może też być częścią stanu techniki, czyli wszystkiego, co było udostępnione do powszechnej wiadomości (np. poprzez wystawianie lub stosowanie). Informacje w zgłoszeniach wzorów użytkowych w Biuletynie Urzędu Patentowego również wliczają się do tej kategorii. Nowość oznacza więc moment ujawnienia wzoru, a nie to, czy ktoś mógł się z nim zapoznać (w ujawnieniu chodzi o udostępnienie go znawcom danej dziedziny). Tutaj również obowiązuje tzw. ulga w nowości – wzór może zostać zarejestrowany pomimo ujawnienia, ale pod warunkiem, że miało to miejsce nie wcześniej niż sześć miesięcy przed datą dokonania zgłoszenia.
Jako wzór użytkowy można zastrzec głównie:
urządzenia
mechanizmy
meble – ich budowę wewnętrzną i konstrukcję
wytwory stosowane w budownictwie
przedmioty codziennego użytku
Rejestracji nie podlegają:
programy komputerowe
odkrycia naukowe
maści i leki
wzory, których wykorzystanie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami
wzory, których wykorzystanie stoi w sprzeczności z porządkiem publicznym
właściwości o wymiarze wyłącznie estetycznym, czyli design
Opłaty, czas ochrony i długość rejestracji
Czas trwania procedury rejestracji wzoru użytkowego trwa około 2 i pół roku. Opłata za zgłoszenie do urzędu wynosi 500 zł przy rejestracji drogą elektroniczną lub 550 zł drogą tradycyjną.
Oczekiwanie na rejestrację wzoru towarowego wynosi około 1 roku, a koszt zgłoszenia to 450 zł w jednej klasie towarowej oraz 120 zł za każdą następną klasę.
Najtaniej wypada rejestracja wzoru przemysłowego – opłata za zgłoszenie to 300 zł. Cały proces trwa średnio 6 miesięcy.
Okres trwania ochrony prawnej na znak towarowy to 10 lat, jednak można przedłużać go w nieskończoność. Warunkiem jest regularne, terminowe uiszczanie opłat. Jeżeli termin nie zostanie dotrzymany, istnieje ryzyko, że prawo bezpowrotnie wygaśnie. Za to ponowne zastrzeżenie po wygaśnięciu bywa utrudnione.
Ochrona wzór użytkowych i przemysłowych jest ograniczona czasowo. Wzór przemysłowy rejestruje się na 25 lat dzielonych na pięcioletnie okresy – gdy minie każdy z nich, trzeba uiścić opłatę urzędową celem przedłużenia. Kiedy minie 25 lat prawo wygasa i nie można go już przedłużać. Za to ochrona wzoru użytkowego obowiązuje przez maksymalnie 10 lat od daty zgłoszenia. Wtedy czas dzieli się na cztery okresy (3 lata, 2 lata, kolejne 3, a potem 2 ostatnie lata). Podobnie jak przy wzorze przemysłowym, tak i tutaj należy dokonywać opłat po upływie każdego z tych okresów. Wysokości opłat udostępnia Urząd Patentowy RP na swojej stronie internetowej.
Jaki monopol prawny wybrać?
Bywa, że jeden wytwór może zostać objęty podwójną lub potrójną ochroną: jako znak towarowy, wzór przemysłowy czy użytkowy. Każdy z tych monopoli ma pewne cechy wspólne, choć różnią się pod kątem aspektów chronionego produktu. I właśnie w tym kontekście należy rozważać, którą formę ochrony wybrać.
Idealnym przykładem jest branża meblarska. Jeśli naszym celem będzie zmonopolizowanie szafy lub stołu, a dokładnie jego konstrukcji czy budowy technicznej – należy zastrzec je jako wzór użytkowy. Jeśli chodzi nam jednak o design, wzór, zdobienia, kształt, czy fakturę mebla – najlepsze rozwiązanie to zgłoszenie do rejestracji jako znak towarowy lub wzór przemysłowy.
Oczywiście mebel dość łatwo zastrzec jako wzór przemysłowy. W przypadku znaku towarowego ochrona może dotyczyć każdego oznaczenia wyróżniającego dany przedmiot czy usługę na rynku, jednak trudnością może okazać się spełnienie przesłanki o zdolności odróżniającej. Kształt stołu lub szafy musiałby posiadać wtedy duży stopień fantazyjności i bardzo odbiegać od innych mebli, które już występują na rynku. Jeśli właściwości mebla wynikają z jego charakteru, są powiązane z jego funkcją, to istnieje nikła szansa na jego ochronę jako znaku towarowego. Jedynym odstępstwem od tej zasady jest nabycie wtórnej zdolności odróżniającej, która wynika z używania oznaczenia w obrocie gospodarczym. Będzie to dość skomplikowane, a czasem niemożliwe, gdyż wymaga przeprowadzenia badań, które wykażą, iż większość konsumentów identyfikuje danego producenta czy markę po samym kształcie towaru.
Jedną z możliwości jest podwójna rejestracja: wstępnie jako wzór przemysłowy, a potem (gdy nasz mebel czy inny wytwór uzyska wtórną zdolność odróżniającą), podjąć próbę zastrzeżenia go jako znak towarowy.
W branży meblarskiej najłatwiej uzyskać rejestrację jako wzór przemysłowy. To najtańsza, najmniej czasochłonna i najprostsza forma, zwłaszcza w porównaniu ze znakiem towarowym. Mimo to znak towarowy gwarantuje największy zakres ochrony. Jest ona również najtrwalsza ze wszystkich trzech form monopolu prawnego. Może być przedłużana w nieskończoność i pozwala na sprzeciw wobec konkurencji, która używa nie tylko identycznych, ale też podobnych oznaczeń.
Za to ochroną jako wzór przemysłowy może zostać objęta postać wytworu różniąca się od istniejących jedynie ogólnym wrażeniem, które wywołuje na zorientowanym użytkowniku.
Konsekwencje naruszenia prawa z rejestracji
Istnieje możliwość, że pomimo uzyskania praw ochronnych znaku towarowego, wzoru użytkowego lub przemysłowego, dojdzie do ich naruszenia. Dzieje się tak w sytuacji, w której inna osoba lub podmiot dokona zgłoszenia znaku lub wzoru podobnego lub identycznego z naszym. Wtedy możemy unieważnić takie zgłoszenie, żądając m.in.: zaniechania naruszania i usunięcia; wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści (pod tym znakiem lub wzorem); usunięcia skutków; oraz naprawienia szkody.
Przedawnienie tego typu roszczeń następuje po 3 latach od daty, w której uprawniony otrzymał informacje o naruszeniu oraz o osobie, która się go dopuściła. Oprócz tego zawsze dochodzi do ich przedawnienia z upływem 5 lat od dnia, w którym doszło do naruszenia danego prawa.
Tagi: znak towarowy
Śląskie po dogrywkach. Oni zwyciężyli w wyborach samorządowych 2024
412"Grillowych" promocji jak na lekarstwo. Zakupy przed majówką nie będą tanie
411JSW: będzie więcej węgla koksowego z kopalni Budryk
389Niespodzianka: na stacjach paliw taniej. A najtaniej - na Górnym Śląsku
379Ruszyły remonty na A4 Katowice-Kraków. Utrudnienia można śledzić na interaktywnej mapie
374"Uwielbiam zapach smaru". Rozmowa z Sonią Piwowar, ekspertką obróbki blach
+7 / -0Wybory samorządowe 2024. Frekwencja w Śląskiem na godzinę 12.00
+6 / -03,3 tys. pasażerów postawiło w marcu na Max Bilet Kolei Śląskich
+2 / -0Sejmik Śląski po wyborach 2024: tak oficjalnie wygląda podział mandatów
+2 / -0PAS: śląskie antysmogowym liderem w rankingu wszechczasów
+1 / -0Najgorszy wynik PLK od 2005 roku. Spółka odnotowała rekordową stratę finansową
0Tankowanie na majówkę: w długi weekend na stacjach paliw taniej nawet o 30 groszy na litrze
0"Grillowych" promocji jak na lekarstwo. Zakupy przed majówką nie będą tanie
0Majówka z rowerem i Kolejami Śląskimi - w długi weekend jeszcze po staremu
0Jest przełom. Sejm przyjął ustawę uznającą śląski za język regionalny
0