Wycena małego biznesu działającego w oparciu o KPiR

Najczęstsze powody wyceny, takie jak sprzedaż firmy, poszukiwanie partnera lub inwestora, czy też staranie się o finansowanie bankowe, mogą dotyczyć każdego przedsiębiorstwa, są jednak takie powody wyceny, które zdecydowanie rzadziej wystąpią w przypadku dużych przedsiębiorstw. Należą do nich: sukcesja, rozwód, postępowanie komornicze czy rozstanie wspólników np. w przypadku umowy spółki cywilnej.

Trzy metody wyceny przedsiębiorstw

W przypadku dużych przedsiębiorstw prowadzących pełną księgowość i sporządzających sprawozdania finansowe, najczęściej wykorzystuje się trzy najbardziej popularne grupy metod wyceny, którymi są metody majątkowe, porównawcze oraz dochodowe. Czy są to użyteczne metody w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw działających w oparciu o Księgę Przychodów i Rozchodów (dalej KPiR)? Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na to pytanie. Poniżej bardzo krótka charakterystyka wspomnianych metod.

• Metoda majątkowa – istotą metod majątkowych w dużym skrócie jest wycena posiadanych aktywów i pomniejszenie uzyskanej wartości o zobowiązania.
• Metoda porównawcza – jak sama nazwa wskazuje metoda ta bazuje na wycenie przedsiębiorstwa w odniesieniu do podmiotów porównywalnych pod względem przedmiotu działalności, obrotów, aktywów czy też osiąganych wyników finansowych.
• Metoda dochodowa – bazuje na przychodach i kosztach prowadzonej działalności oraz strumieniu przyszłych przepływów, które prognozuje się w oparciu o dane historyczne, trendy rynkowe czy trendy mikro i makroekonomiczne.

Z powyższej skrótowej charakterystyki można by wywnioskować, że wybór popularnych metod jest determinowany w szczególności zakresem posiadanych danych finansowych przez przedsiębiorstwo a także dostępem do niezbędnych informacji umożliwiających sporządzenie rzetelnego bilansu, budowę grupy porównawczej lub też określenia wiarygodnych przepływów pieniężnych.

Czy jednak są to bariery wykluczające przedsiębiorstwa działające w oparciu o KPiR z możliwości sporządzenia wyceny? Nie powinno tak być, chociaż często słyszy się od przedsiębiorców, że stanowiło to powód do odmowy wyceny ich firmy. Z pewnością, w przypadku firm z sektora MŚP prowadzących KPiR stanowi to bardzo duże utrudnienie i często sprowadza proces wyceny do dużo bardziej pracochłonnego zadania niż w przypadku dużych firm. Jeżeli dodamy do tego powszechnie panujący w tym sektorze brak myślenia strategicznego i wiedzy na temat perspektyw rozwoju na kilka lat w przód, rysuje nam się „w miarę pełny” obraz trudności, z którymi należy się zmierzyć, aby sporządzić prognozę firmy działającej w oparciu o KPiR.

Sposób ewidencjonowania i wynikająca z tego problematyka

Ewidencję księgowo – podatkową w formie KPiR najczęściej stosuje się w działalności jednoosobowej, spółce cywilnej, spółce partnerskiej i spółce jawnej. Pozostałe formy ewidencji (np. karta podatkowa czy ryczałt) są dostępne jedynie dla wąskiego grona przedsiębiorców prowadzących ściśle określone rodzaje działalności. Dotyczą one wyłącznie niewielkich firm osiągających niskie przychody, posiadających lokalny zasięg oraz dysponujące znikomym potencjałem rozwoju. Ich główną wartość stanowi najczęściej sam założyciel, więc rozpatrywanie takich form działalności pod kątem wyceny, w zasadzie mija się z celem.

Podatkowa księga przychodów i rozchodów (KPiR)

Podatkowa księga przychodów i rozchodów nazywana również małą księgowością, w odróżnieniu od pełnej księgowości zawiera wiele uproszczeń, a w szczególności:

- bardzo ogólnie odnosi się do przychodów i kosztów,
- w bardzo ograniczonym zakresie traktuje majątek firmy.

Te uproszczenia w kontekście wyceny działają w drugą stronę i powodują, że nakład pracy eksperta może być zdecydowanie większy.

Istotnym problemem w odniesieniu do ewidencji przychodów i kosztów jest brak ich podziału na operacyjne i nie związane z działalnością operacyjną. Brak tym samym kategorii „zysku” ze sprzedaży czy też zysku z działalności operacyjnej przed kosztami finansowymi. W zamian tego jest wykazany po prostu dochód podatkowy, stanowiący różnicę między całością osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów. Co ważne, w rozliczeniu opartym na KPiR wynagrodzenie przedsiębiorcy nie stanowi kosztu firmy, a jest częścią wypracowanych zysków.

Podobne uproszczone podejście znajdziemy w odniesieniu do majątku firmy. Przepisy wymagają zaprezentowania w KPiR jedynie zestawienia rzeczowych elementów majątku, do których zaliczają się:

- środki trwałe,
- wyposażenie.

Środki trwałe, podlegają amortyzacji najczęściej w oparciu o stawki podatkowe, które w żaden sposób nie uwzględniają rzeczywistego okresu wykorzystania środków trwałych w prowadzonym biznesie, czyli. tzw. okresu ekonomicznej użyteczności. Ta, w niektórych rodzajach działalności, istotna różnica może znacznie wpłynąć na wyliczenie wolnych przepływów pieniężnych, które decydują o wartości dochodowej przedsiębiorstwa.

Koszty wyposażenia firmy, stanowiące elementy majątku o niższej wartości niż środki trwałe i znacznie krótszym okresie wykorzystania, nie powinny być problematyczne, pod warunkiem, że przedsiębiorca prawidłowo, tzn. zgodnie z treścią ekonomiczną, dokonuje kwalifikacji składników majątku na to co stanowi wyposażenie a co powinno być środkiem trwałym.

Co bardzo istotne z punktu widzenia wyceny dochodowej, KPiR nie odnosi się praktycznie w żadnym stopniu do innych elementów majątku firmy takich jak np. zapasy, należności czy środki pieniężne. Podobna sytuacja jest ze zobowiązaniami związanymi z prowadzonym biznesem. Wskazane byłoby stworzenie uproszczonego bilansu z uwzględnieniem wszelkich istotnych składników majątku, które nie są wykazywane w KPiR. To powoduje, że bez dodatkowej pracy analitycznej, nie ma możliwości określenia zapotrzebowania na kapitał obrotowy ani też zmian tego kapitału w okresie prognozy, co istotnie wpływa na rzetelną wycenę dochodową przedsiębiorstwa.

Chcąc dokonać wyceny przedsiębiorstwa działającego w oparciu o KPIR stosując metody majątkowe, należałoby określić co faktycznie wchodzi w skład przedsiębiorstwa, co powinno podlegać wycenie oraz jaką ma wartość. Niezbędne w tym celu byłoby oświadczenie właściciela co jest wykorzystywane do prowadzenia biznesu, czyli z punktu widzenia ekonomicznego de facto należy do przedsiębiorstwa. Elementem koniecznym jest także uzyskanie informacji dotyczące sposobu finansowania działalności firmy, a także jak wyglądają jej przepływy pieniężne.

Ponieważ, jak było wspomniane wcześniej, KPiR jest rodzajem syntetycznej informacji o działalności przedsiębiorstwa, w celu zrozumienia modelu biznesowego, a w szczególności identyfikacji możliwych ryzyk operacyjnych, konieczne jest przygotowanie szczegółowego zestawienia przychodów i kosztów, rozbicie ich na poszczególne rodzaje działalności (operacyjna, inwestycyjna, finansowa) oraz wyodrębnienia zdarzeń jednorazowych lub nietypowych, które wystąpiły. Niezbędne jest również przeprowadzenie korekty dotyczącej wynagrodzenia przedsiębiorcy, które powinno się znaleźć w kosztach firmy. Konieczne jest również wyliczenie wyniku finansowego netto.

Podsumowując, realizacja przedsięwzięcia jakim jest wycena przedsiębiorstwa opartego na KPiR jest możliwa, ale wymaga sporych nakładów pracy oraz wiedzy w tym zakresie. Biorąc pod uwagę, że obecne tempo życia i zmienność otoczenia są bardzo duże, i nie jesteśmy w stanie przewidzieć wielu życiowych sytuacji, często nie związanych z zawodowymi potrzebami, każdy przedsiębiorca niezależnie od skali działalności powinien chociaż raz przeprowadzić wycenę swojej firmy, a następnie okresowo ją aktualizować.

Masz pytania do autora? Skontaktuj się:
Patryk Zawadzki
531 590 082
[email protected]