Fiskus nieco złagodniał w sprawach karnych skarbowych. Rzadziej wszczyna postępowania

Ponad 9,3 tys. postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych, to o 12,4% mniej niż w analogicznym okresie ub.r. W całym 2022 r. rozpoczęto przeszło 32,6 tys. postępowań. Największą aktywnością w tej sprawie wykazała się IAS w Warszawie. Dalej znalazły się urzędy w Zielonej Górze, Gdańsku, Katowicach i Lublinie. Z kolei na końcu zestawienia mamy Kielce, Opole i Olsztyn.

Eksperci komentujący te wyniki uważają, że podatnicy stali się bardziej skrupulatni i świadomi przepisów podatkowych. Do tego mniej chętnie korzystają z tzw. agresywnych form planowania podatkowego. I dodają, że znaczenie ma też to, że organy coraz ostrożniej typują sprawy, w których podejmują ww. działania.

Spadła liczba postępowań

Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że od 1 stycznia do 30 kwietnia br. wszczęto ponad 9,3 tys. postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych. W 2022 r. na terenie całego kraju organy podatkowe wszczęły nieco ponad 32,6 tys. postępowań.

– Podatnicy stali się bardziej świadomi przepisów podatkowych i skrupulatniej przestrzegają ich zasad, ale też mniej chętnie korzystają z tzw. agresywnych form planowania podatkowego. Wzrost świadomości prawnej obywateli, zwiększona kontrola ze strony organów ścigania podatkowego oraz działania edukacyjne i informacyjne przyczyniają się do zmniejszenia liczby naruszeń. Z kolei organy, z uwagi na bardziej restrykcyjne orzecznictwo sądowe, ostrożniej typują sprawy, w których podejmują działania w zakresie oskarżania podatników. Są one bardziej skrupulatne, a zatem również podatnikom trudniej podejmować obronę – wskazuje doradca podatkowy Marek Niczyporuk z Kancelarii Ars Aequi.

Zwraca przy tym również uwagę na fakt, że spadek liczby postępowań może być wynikiem działań podejmowanych przez organy ścigania w poprzednich latach. Jeśli aktywność organów była większa w poprzednim roku, to wyższa liczba naruszeń została już wykryta. I to naturalnie wpłynie na ilość postępowań w bieżącym czasie.

Zmiany organizacyjne w KAS

Z kolei adwokat dr Grzegorz Keler z kancelarii prawnej SPCG widzi jeszcze inną przyczynę, która może stać za spadkiem liczby inicjowanych przez organy skarbowe postępowań. Łączy to ze zmianami organizacyjnymi w Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

– Od 1 stycznia 2023 r. do prowadzenia postępowań przygotowawczych zostało wyznaczonych tylko 16 urzędów skarbowych – po jednym w każdym województwie. Przed tą datą postępowania były prowadzone w każdym z kilkuset urzędów skarbowych. Ta zmiana miała doprowadzić do większej profesjonalizacji komórek prowadzących sprawy karne skarbowe, ale skutkiem ubocznym jest zamieszanie organizacyjne. I z tego wynikają problemy logistyczne. Spowodowany tym przestój jest jednak chwilowy – wyjaśnia dr Keler.

Mniejsza liczba spraw budzi niepokój

Czy fakt, że w pierwszych czterech miesiącach tego roku wszczęto ponad 9 tys. postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych, jest powodem do niepokoju? Doradca podatkowy Marek Niczyporuk widzi w tym spadku coś nietypowego, zwłaszcza biorąc pod uwagę większą skalę prowadzenia we wcześniejszym okresie postępowań, tylko w celu wywołania efektu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań. Zastrzega jednak przy tym, że bez dostępu do bardziej szczegółowych danych i analizy trendów trudno jednoznacznie stwierdzić, czy jest to znaczący spadek.

– Z pewnością znaczenie miały też takie czynniki jak zmiany w przepisach podatkowych, zwłaszcza ukierunkowane na uszczelnienie systemu. Istotna była również zmienność sytuacji gospodarczej, która mogła wpływać na liczbę postępowań karnych skarbowych – dodaje Niczyporuk.

Z przedstawionych przez Ministerstwo Finansów danych wynika, że w pierwszych czterech miesiącach 2023 r. najwięcej postępowań zostało wszczętych przez Izbę Administracji Skarbowej (IAS) w Warszawie. Było ich ponad 1,1 tys. To tylko nieco więcej niż w analogicznym okresie 2022 roku. Dalej mamy Zieloną Górę – lekko ponad 1 tys. (rok wcześniej – niecałe 1,2 tys.), Gdańsk – 872 (855), Katowice – 805 (914) oraz Lublin – 724 (poprzednio przeszło 1 tys.). Natomiast na końcu listy widzimy Kielce – 220 (rok wcześniej 283), Opole – 230 (246) oraz Olsztyn – 352 (338).

– Na statystyki te zawsze wpływ ma liczba wykrywania czynów zabronionych. Skrupulatne działania służb podatkowych przyczyniają się do wzrostu ujawnień, a to wpływa na efekty pracy służb prowadzących postępowanie karne skarbowe – tłumaczy Markowicz.