Na czym polega wycena przedsiębiorstwa?

Przeprowadzana jest zarówno przez przedsiębiorstwa o dużej kapitalizacji i szerokiej rozpoznawalności rynkowej, jak i mniejsze, często lokalne biznesy o nieporównywalnie mniejszej wartości. Z pełną odpowiedzialnością można więc powiedzieć, że proces wyceny jest nieodłącznym elementem działalności biznesowej, a mimo to wciąż nie jest procesem zestandaryzowanym, nadal dość skomplikowanym i często wymagającym specjalistycznej wiedzy. Co jest zatem kluczowe w zrozumieniu procesu wyceny? Przede wszystkim przyjęta metodyka, standardy dotyczące wartości wyceny oraz założenia sporządzającego wycenę.

Odnosząc się do metodyki i przechodząc w sposób syntetyczny przez różne sposoby dokonywania wyceny, można zdefiniować 4 zasadnicze podejścia do wyceny przedsiębiorstwa:

• Majątkowe (księgowe) – podejście w wycenie przedsiębiorstwa (ang. Asset-Based Approach) obejmujące grupę metod, które wyznaczają wartość przedsiębiorstwa poprzez wartość jego majątku, czyli posiadanych aktywów, pomniejszonych o obce źródła ich finansowania, czyli pasywa obce. Co do zasady metody majątkowe bazują na bilansie wycenianego przedsiębiorstwa, bez uwzględniania jego rozwoju, kondycji gospodarki, problemów wewnętrznych oraz zewnętrznych, z jakimi przedsiębiorstwo może mieć styczność.
  
  
• Dochodowe – podejście do wyceny wartości przedsiębiorstwa, w którym fundamentalnym elementem podlegającym wycenie jest zdolność przedsiębiorstwa do osiągania wymiernych korzyści finansowych, a tym samym korzyści, jakie może osiągnąć właściciel danego przedsiębiorstwa. W przeciwieństwie do metod opartych na księgowym ujęciu wartości przedsiębiorstwa, wyceny dochodowe bazujące na wolnych przepływach pieniężnych zwracają uwagę na to, w jakim stopniu, majątek przedsiębiorstwa jest w stanie w przyszłości wygenerować korzyści inwestorom oraz czy korzyści te przyniosą satysfakcjonującą stopę zwrotu w stosunku do ponoszonych wydatków na inwestycję związaną z zakupem podmiotu gospodarczego. Jest to najczęściej stosowane podejście do wyceny przedsiębiorstwa.
  
  
• Porównawcze – zwane także podejściem rynkowym lub mnożnikowym, w którym wycena opiera się na zastosowaniu mnożników wartości porównywalnych spółek lub historycznych transakcji realizowanych na rynku. Jest to druga pod względem popularności grupa metod po grupie metod dochodowych. Najczęściej wykorzystywana jest do wyceny spółek z rynku wtórnego, jak i pierwotnego, a także w procesach fuzji i przejęć. Metoda ta ma charakter statyczny, co oznacza, że opiera się na historycznych wynikach finansowych firmy w danym momencie w czasie. W ostatnich latach można zauważyć zwiększanie dynamiki tej metody przez estymowanie parametrów na okres 2-3 lat. W podejściu tym kluczowe jest wyodrębnienie spółek najbardziej zbliżonych do spółki wycenianej, pod względem m. in. segmentów działalności, poziomu przychodów oraz wielkości zatrudnienia.
  
  
• Mieszane – istotą tego podejścia jest połączenie dwóch różnych sposobów wyceny wykorzystywanych w metodzie majątkowej i metodzie dochodowej. Głównym założeniem metod mieszanych jest przekonanie, że o wycenia wartości przedsiębiorstwa decyduje nie tylko posiadany majątek, ale także zdolność tego majątku do generowania nadwyżki finansowej.

Przy rozważaniach odnoszących się do wyboru jednego ze standardów wyceny istotne jest zastanowienie się nad różnymi przesłankami, jakie stoją za wyceną, przede wszystkim, jaki jest cel wyceny, uwarunkowania prawne oraz metodyczne odnoszące się do wyceny, założenia i ograniczenia oraz stan przedmiotu wyceny. Standardy dotyczące wartości wyceny, jakie można wyróżnić to:

• Godziwa wartość rynkowa – wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny przy szacowaniu, której zakłada się, że w transakcji biorą udział typowy hipotetyczny kupujący i typowy hipotetyczny sprzedający, zainteresowani przeprowadzeniem transakcji i niedziałający pod przymusem (nakazem). Przyjmuje się, że wyceniający ma odpowiedni zasób informacji na temat stron transakcji oraz kupujący i sprzedający posiadają odpowiedni zasób wiedzy na temat przedmiotu wyceny.
  
  
• Wartość sprawiedliwa – wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny przy zachowaniu, której zakłada się, że w transakcji biorą udział konkretny, niekoniecznie zainteresowany przeprowadzeniem transakcji kupujący oraz konkretny, niezainteresowany przeprowadzeniem transakcji sprzedający. Kupujący lub sprzedający muszą działać pod przymusem (nakazem). Wyznaczona wartość powinna być sprawiedliwa z punktu widzenia sprzedającego z uwzględnieniem faktu, że nie ma on możliwości utrzymania (zatrzymania) przedmiotu wyceny.
  
  
• Wartość wewnętrzna – wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny, która nie jest oszacowana w związku z konkretną transakcją, nie bierze pod uwagę, kim jest zleceniodawca i odbiorca wyceny, a opiera się na wszystkich informacjach nt. przedmiotu wyceny oraz czynnikach zewnętrznych mających wpływ na jego obecną i przyszłą sytuację ekonomiczno – finansową.
  
  
• Wartość inwestycyjna – wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny dla konkretnego inwestora (właściciela), przy szacowaniu, której uwzględnia się jego indywidualne wymagania i oczekiwania odnośnie przedmiotu wyceny. Godziwa wartość rynkowa w odróżnieniu od wartości inwestycyjnej jest odpersonalizowana i bezstronna.

- Mając na uwadze powyższe, niezmiernie trudno jest odnieść się do wyceny tylko na podstawie jej finalnego efektu, jakim jest określona wartość przedsiębiorstwa. Niezbędnym jest znajomość przyjętej metodyki i tego, co się za nią kryje - mówi Patryk Zawadzki, absolwent SGH w Warszawie, z portalu BizFit.pl. - Co więcej mając do czynienia z przedsiębiorstwem dojrzałym, co do zasady, nie przeprowadza się wyceny w oparciu o jedną metodę, a o dwie lub nawet trzy, by wynik był dostosowany do szerokich uwarunkowań zarówno mikro jak i makroekonomicznych oraz sytuacji finansowej spółki. Ponadto w zależności od celu wyceny jej rezultat może być w niektórych przypadkach skrajnie inny - dodaje.

Warto wiedzieć, że każda wycena jest subiektywną oceną sporządzającego i uwzględnia parametry istotne dla konkretnej sytuacji i nie powinna być postrzegana jako pewnik przez osoby postronne, niebędące stroną wyceny. W celu rzetelnego przedstawienia sytuacji spółki, wycena powinna być każdorazowo robiona przy uwzględnieniu istotnych dla zlecającego parametrów lub aktualizowana. Nie można zapominać, że inny cel wyceny będzie przyświecał sprzedającemu przedsiębiorstwo, a inny kupującemu.

- Każda wycena, która ma rzetelnie odzwierciedlać sytuację spółki powinna być przeprowadzana indywidualne z uwzględnieniem celu oraz standardu wyceny, wraz z odpowiednio dobranymi metodami, najlepiej pasującymi do danego przedsiębiorstw - podsumował Patryk Zawadzki.