Zmiany podatkowe 2024: kluczowe zmiany i ich wpływ na polskich przedsiębiorców

W nadchodzącym roku 2024 polski system podatkowy przejdzie przez serię znaczących zmian, które będą miały istotny wpływ na działalność przedsiębiorstw w Polsce. Od wprowadzenia Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), poprzez nowe regulacje dotyczące podatku minimalnego, aż po zmiany w opodatkowaniu opakowań plastikowych i wprowadzenie globalnego podatku minimalnego – wszystko to zwiastuje nową erę w polskim prawie podatkowym - zauważają - Ewa Sobońska i Michał Zwyrtek z kancelarii Zwyrtek & Wspólnicy.

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie najważniejszych zmian, które wejdą w życie w 2024 roku, oraz ich potencjalnych skutków dla polskiego sektora biznesowego - od nowych obowiązków, po szanse na optymalizację podatkową.

Krajowy System e-Faktur (KSeF)

Z dniem 1 lipca 2024 r. w życie wejdzie obowiązkowy dla podatników Krajowy System e-Faktur. Będzie to prawdziwa rewolucja w obiegu faktur VAT, które będą wystawiane w ujednoliconej i ustrukturyzowanej formie za pośrednictwem urzędowej platformy. Tradycyjne faktury papierowe i faktury elektroniczne stosowane dotychczas nie będą już dopuszczalne poza pewnymi wyjątkami.

Ustrukturyzowana forma nowych e-faktur będzie wymuszała podawanie przez wystawców wszystkich wymaganych przepisami informacji w przypadku faktur pierwotnych, korygujących czy zaliczkowych. Dzięki KSeF administracja podatkowa uzyska wgląd do wystawianych faktur w czasie rzeczywistym i można spodziewać się, że te dane będzie wykorzystywać do szybszej i bardziej celowanej weryfikacji rozliczeń podatników. Zbędne staną się typowe kontrole krzyżowe, ponieważ data wystawienia faktury w KSeF (przesłania jej do KSeF) będzie zasadniczo zrównana z momentem jej otrzymania przez nabywcę. Wszelkie zmiany do faktur wystawionych przez urzędową platformę możliwe będą jedynie w drodze faktur korygujących, a z obrotu znikną noty korygujące wystawiane dotychczas przez nabywców. Co istotne, KSeF obejmie też transakcje z podmiotami zagranicznymi, z którymi podatnik powinien ustalić sposób doręczenia faktury.

KSeF to także szereg pozytywnych zmian dla podatników, jak przykładowo skrócenie terminu na zwrot VAT z 60 do 40 dni, archiwizacja faktur na platformie czy brak konieczności generowania plików JPK_FA. Będzie też dobrą okazją do przyjrzenia się procesom związanym z wystawianiem i przyjmowaniem faktur oraz ich uporządkowania.

Podatek minimalny

W 2024 r. w życie wejdą zawieszone na ostatnie dwa lata przepisy dotyczące lokalnego minimalnego podatku dochodowego. W założeniu, podatek minimalny ma przeciwdziałać luce w CIT i sytuacjom, w których podatnicy wykazują dochód do opodatkowania nieproporcjonalny do przychodów czy “uciekają” z dochodem do innego kraju.

Nowa forma opodatkowania CIT będzie obejmowała podmioty które poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo u których wskaźnik rentowności z tego źródła nie przekroczył 2%. Straty i wskaźnik rentowności na potrzeby nowych przepisów będą obliczane specyficznie, z pominięciem m.in. zaliczonych jako koszty uzyskania przychodów kosztów nabycia lub wytworzenia środków trwałych, opłat leasingowych, wzrostu kosztów zakupu energii czy gazu. Wykazanie straty podatkowej w zeznaniu CIT-8 nie będzie więc automatycznie oznaczało objęcia podatnika podatkiem minimalnym, a ustawodawca przewidział też szereg wyłączeń od tego podatku.

Specyficznie będzie też obliczany sam podatek, który ma wynosić 10% od dochodu ze źródła innego niż kapitały kalkulowanego z pominięciem części kosztów ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych. Możliwe będzie też obliczenie podatku minimalnego w sposób uproszczony jako 3% przychodów innych niż z zysków kapitałowych (tj. w praktyce z działalności operacyjnej).

Podatek od opakowań plastikowych i opłata opakowaniowa

1 stycznia 2024 r. weszły w życie nowe obowiązki i opłaty dotyczące produktów z tworzyw sztucznych.

Przedsiębiorstwa prowadzące działalność handlową lub gastronomiczną będą zobowiązane do naliczania dodatkowej opłaty do napojów i posiłków w jednorazowych opakowaniach wykonanych z tworzyw sztucznych. Opłata będzie pobierana od końcowych użytkowników kupujących napoje lub produkty w jednorazowych opakowaniach (np. na wynos w sklepach lub restauracjach), nie będzie natomiast obciążała wcześniejszych etapów obrotu. Wysokość opłaty to obecnie 20 i 25 groszy. Dodatkowo od 1 lipca 2024 r. konieczne będzie zapewnienie konsumentowi dostępności alternatywnego opakowania.

Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty w jednorazowych opakowaniach z tworzyw sztucznych będą od 1 stycznia 2024 r. uiszczać opłaty roczne na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z tych produktów. Opłata opakowaniowa będzie obciążała producentów w ramach tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Opłatą zostały objęte pojemniki, kubki, reklamówki, balony, chusteczki nawilżane czy wyroby tytoniowe z filtrami i filtry jeśli zawierają tworzywa sztuczne. Wysokość opłat zależy od materiałów, z których wykonane są opakowania i inne towary, z uwzględnieniem ich wagi lub liczby wprowadzonej do obrotu sztuk.

Globalny podatek minimalny

Niezależnie od lokalnego podatku minimalnego dochodowego, na poziomie Unii Europejskiej w 2024 r. zaczną obowiązywać regulacje dotyczące globalnego podatku minimalnego (Dyrektywa Pillar II). Mają one na celu wprowadzenie efektywnej, 15% stawki podatku dochodowego w UE, i zapobieganie przesuwaniu dochodów do krajów o niskiej stopie opodatkowania.

Nowy globalny podatek minimalny obejmie na razie gigantów - międzynarodowe i krajowe grupy kapitałowe w UE z obrotem powyżej 750 mln euro rocznie. Będzie też wiązał się z obowiązkiem wyliczenia przez spółki lub grupy podlegające nowym regulacjom efektywnej stawki podatkowej. Unijne regulacje przewidują wprowadzenie krajowego podatku wyrównawczego (tzw. top up tax). W szczególności, nowe przepisy mogą objąć podmioty korzystające w Polsce z ulg albo zwolnień z podatku dochodowego.

Polska nie uchwaliła jeszcze przepisów implementujących nowe zasady do naszego porządku prawnego. Nie oznacza to jednak, że nie będą one miały zastosowania do polskich podatników od tego roku. Wiele kwestii szczegółowych powinno znaleźć w krajowych przepisach wyjaśnienie i duże podmioty z niecierpliwością czekają na ich wydanie.

CBAM - graniczny podatek węglowy

CBAM, zwany granicznym podatkiem węglowym, to kolejny unijny instrument, który w założeniu ma zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych i ograniczyć zjawisko ucieczki z energochłonną produkcją do krajów z łagodniejszą polityką klimatyczną, często poza Unię Europejską.

Początkowo CBAM będzie stosowany do niektórych towarów i materiałów wsadowych pochodzących z sektorów wysokoemisyjnych, takich jak cement, żelazo, stal, energia elektryczna czy aluminium, importowanych na terytorium UE. W przyszłości planowane jest rozszerzenie regulacji także na inne towary.

Od 1 stycznia 2024 r. podmioty mogą za pośrednictwem platformy PUESC rejestrować się do rejestru CBAM, gdzie należy umieszczać sprawozdania o emisjach gazów cieplarnianych związanych z produkcją towarów importowanych.

Przyspieszona amortyzacja dla nieruchomości w strefach wysokiego bezrobocia

Z dniem 1 stycznia 2024 r. w życie weszły regulacje umożliwiające podatnikom przyspieszenie amortyzacji podatkowej dla nowych wytworzonych we własnym zakresie budynków i budowli niemieszkalnych. Ta możliwość będzie dotyczyła nieruchomości zlokalizowanych w strefach wysokiego bezrobocia, tj. w powiatach, w których przeciętna stopa bezrobocia wynosi co najmniej 120 proc. przeciętnej krajowej stopy bezrobocia a dodatkowym kryterium będzie dochód podatkowy na jednego mieszkańca w gminie.

Na podstawie nowych przepisów amortyzację budynków i budowli będzie można skrócić do 10 lub nawet do 5 lat - dla inwestycji w powiatach o 170 proc. wskaźniku bezrobocia w stosunku do kraju. Preferencja będzie obejmować mikro, małych i średnich przedsiębiorców i ma przyczynić się do promocji inwestowania np. w nowe zakłady produkcyjne na obszarach o dużym bezrobociu. Obecnie będą to przede wszystkim województwa warmińsko-mazurskie i podlaskie.

Stawka 0% VAT na żywność

Do dnia 31 marca 2024 r. zostanie utrzymana zerowa stawka VAT na żywność (owoce, warzywa, mięso, nabiał i produkty ze zbóż i inne). Taki termin przewiduje rozporządzenie wydane w tej kwestii w grudniu 2023 r.

Dalsze losy stosowania zerowej stawki VAT na żywność nie są jeszcze przesądzone, ale można spodziewać się, że nie zostanie przedłużona przez rządzącą obecnie koalicję. W takim wypadku podmioty sprzedające żywność powinny przygotować się do wprowadzenia zmian w swoich systemach od 1 kwietnia 2024 r.