Na EKMiŚP o surowcach krytycznych w UE. Szanse i zagrożenia dla transformacji energetycznej

Inicjatorem spotkania, które toczyło się w ramach ósmej już konferencji z cyklu Silesia 2030 w Katowicach był europoseł Grzegorz Tobiszowski.

Udział w panelu wzięli:

• Paweł Sałek - doradca Prezydenta RP,
• Beata Szydło - europoseł, premier w latach 2015-2017
• Marek Wesoły - Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych,
• Tomasz Heryszek - Prezes Zarządu Węglokoks S.A.,  
• Tomasz Rogala - Prezes Zarządu Polskiej Grupy Górniczej S.A.,
• Wojciech Kałuża - Wiceprezes Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A.,
• Artur Warzocha - Wiceprezes ds. Korporacyjnych, Tauron.

Zaproszeni paneliści: Tomasz Heryszek (Węglokoks), Tomasz Rogala (PGG S.A.), Wojciech Kałuża (JSW S.A.) oraz Artur Warzocha (Tauron), przypomnieli, że obecnie Unia Europejska jest uzależniona od importu surowców krytycznych, bez których niemożliwa jest transformacja energetyczna.

Co kluczowe, jak zaznaczył na wstępie prowadzący panel Krzysztof Bąk, dziś już nie skupiamy się na Śląsku i w kraju, na tym, czy ta transformacja jest potrzebna. Aktualnie dyskusja skupia się już wyłącznie na odpowiedzi na pytanie, jak ją przeprowadzić.

Eurodeputowany Grzegorz Tobiszowski zwrócił uwagę na to, że jeszcze w 2019 roku mówiliśmy w Europie o rewolucji przemysłowej, opartej o węgiel i stal - surowce, które dostępne były w obrębie kontynentu.

- Mieliśmy technologie, które pozwalały krajom, które nie były w RWPG, a były w innej organizacji, na niebywały rozwój gospodarczy - zaznaczył europoseł.

Jednocześnie miarą tej rewolucji były wówczas: ilość miejsc pracy oraz rozwój cywilizacyjny.

Europoseł na EKMiŚP: w sytuacji kryzysu energetycznego słuszne są racjonalne decyzje

Grzegorz Tobiszowski przywołał też słowa przewodniczącej Komisji Europejskiej, Ursuli von der Leyen, która w 2019 roku wskazywała na kierunki rozpoczynającej się kadencji Europarlamentu, ale również ogólną wizję przyszłości sytuacji gospodarczej w Unii Europejskiej.

- To, co się będzie działo, a więc troska o klimat, to odpowiedzialność za środowisko w Europie, ale i w świecie. Dosłownie jest użyte słowo "planeta" - zacytował europoseł przemówienie Ursuli von der Leyen.

- Już wówczas mówiło się o transformacji zdążającej w kierunku energetycznym, zeroemisyjnym, następnie w kierunku neutralności, a to nie to samo - zastrzegł Tobiszowski.

Europoseł podkreślił jednak, że w sytuacji podbramkowej istotne są racjonalne decyzje, nie zawsze zgodne z przyjętym kierunkiem działań. Jako przykład podał decyzję ministra Roberta Habecka o uruchomieniu elektrowni węglowych w Niemczech, opartych również na węglu brunatnym.

- Minister Habeck reprezentuje "zielonych" - przypomniał Tobiszewski. - Ale ta decyzja w momencie kryzysu energetycznego w Europie była racjonalna. Tylko dlaczego ona jest tak wstydliwa? W demokracji nie możemy zakrzywiać rzeczywistości.

PGG: Europa musi postawić na recykling i rozwój kompetencji górniczych

Warto zadać pytanie, czy bezpieczne jest osadzenie transformacji na dostawach z krajów niedemokratycznych – zastanawiał się podczas panelu Tomasz Rogala, prezes PGG.

Zaznaczył, że zapotrzebowanie i ceny tych surowców stale rosną, co przekłada się m.in. na rosnące ceny np. samochodów elektrycznych. Tłumaczył, że Europa, aby uniezależnić się od dostaw surowców krytycznych z krajów niedemokratycznych takich jak CHRL musi rozbudowywać recykling oraz postawić na rozwój kompetencji górniczych.

Jeśli podejście do produkcji i wydobywania metali ziem rzadkich ma być poważne to my potrzebujemy górników, geologów, geomechaników. Jak już nie będzie kopalń, to tego się nie da odtworzyć. Potrzebny będzie osobny program poszukiwania pierwiastków ziem rzadkich oraz zachowania kompetencji górniczych – wyjaśniał.

Jak wynika z prognoz ekspertów, w najbliższych dwóch dekadach zapotrzebowanie na metale ziem rzadkich wzrośnie wielokrotnie i już za kilka lat może uwidocznić się ich niedobór. T

ymczasem według przytoczonych podczas konferencji danych, aby spełnić unijne cele, w perspektywie 2050 r. powinno powstać ok. 200 tys. lądowych elektrowni wiatrowych i ok. 20 tys. elektrowni wiatrowych na morzu. Potrzeba będzie również ok. 3 mld sztuk paneli fotowoltaicznych. Do wyprodukowania ok. 220 tys. elektrowni wiatrowych trzeba będzie zużyć ok. 120 mln ton stali. Trzeba pięciokrotnie zwiększyć tempo inwestycji w farmy wiatrowe, a trzykrotnie – w fotowoltaikę.

Węglokoks: odejście od przemysłu ciężkiego obniży saldo UE

- Surowce krytyczne to bardzo szerokie pojęcie. Jest wiele pierwiastków, w szczególności pierwiastków ziem rzadkich, których w Europie nie posiadamy, w Polsce - w związku z tym - także. - My do tej pory, jako grupa, zajmowaliśmy się głównie surowcami, które konsumuje szeroko pojęty przemysł - mówił Tomasz Heryszek, prezes Zarządu Węglokoks S.A.

Zaznaczył, że aktualnie Węglokoks postrzega swoją pozycję jako "grupy podmiotów, które muszą przygotować pewne zaplecze surowcowe pod kątem stali, odbudowy przemysłu stalowego".

Stąd pomysły, które dwa lata temu mniej więcej wygenerowaliśmy, dotyczące konieczności  - oczywiście przy połączeniu z polityką recyklingu - czyli przetwórstwa m.in. złomu stalowego, budowy stalowni i walcowni - wyjaśniał Tomasz Heryszek.

- Jeżeli polityka europejska będzie zmierzała do eliminacji przemysłów ciężkich, energochłonnych, wysokoemisyjnych, na rzecz rynków takich jak Indie i Chiny, to saldo obrotów bieżących w przypadku całej Unii Europejskiej będzie wyglądało jeszcze gorzej - ocenił.

Blachy, wyroby płaskie, trafiają dziś do nas z takich rynków jak Indie, gdzie nikt nie przejmuje się żadnym śladem węglowym, żadnym ETS-em, jakąś emisją. Po prostu jest to tańsze i w ostatecznym rozrachunku trafia między innymi do Europy - zauważył prezes Węglokoksu.

JSW: Trendy są zmienne, "zielona stal" może oznaczać dywersyfikację

Wojciech Kałuża, wiceprezes Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A., odniósł się do przyszłości i znaczenia węgla koksowego.

- Aby pozostać w prawdzie, musimy tu przyjąć dwie perspektywy czasowe - ocenił. - Okres krótkoterminowy - załóżmy do 10 lat i okres długoterminowy.

Zaznaczył, że dziś JSW - największy producent węgla koksowego w Europie ma dobrą pozycję.

Ponad 70% produkcji stali, bo węgiel koksowy z JSW przeznaczony jest do produkcji stali, jest dziś robiona w technologii wielkopiecowej BOW, a dane, które pokazuje chociażby Światowe Stowarzyszenie Producentów Stali wskazują na zwiększenie produkcji stali do 2035 r. do około 150 mln ton.

Wojciech Kałuża zaznaczył jednak, że życie w ułudzie - mimo dzisiejszej dobrej pozycji JSW - nie ma sensu.

Świat nie stoi w miejscu, to co nas determinuje, to m.in. ceny ETS-u - mówił.

Wiceprezes JSW zwrócił uwagę na to, że w światowe trendy zmieniają się również w przypadku produkcji stali. Mowa tu o stosowanej technologii - z technologii wielkopiecowej na technologię DRI, czyli bezpośredniej redukcji żelaza.

Ale zanim popłynie ta zielona stal, to kwestia przynajmniej dziesięciolecia. JSW musi się tym zmianom przyglądać, bo one mogą wymusić dywersyfikację naszych produktów - tłumaczył Kałuża.

Tauron: realizujemy Zielony Zwrot, mimo przeciwności

Energia elektryczna to jedno, zajmujemy się również dostarczaniem ciepła do naszych klientów - mówił Artur Warzocha - Wiceprezes ds. Korporacyjnych, Tauron. - Kilka lat temu wytyczyliśmy program w porozumieniu z MAP i staraliśmy się go konsekwentnie realizować. Program ten mniej więcej sprowadza się do tego, że od prawie roku, czyli od 1 stycznia 2023 r. nie mamy już w swoich zasobach wydobycia.

Artur Warzocha przypomniał, że trzy należące do grupy Tauron kopalnie zostały przekazane w ręce Skarbu Państwa, a w perspektywie najbliższych dwóch miesięcy - do końca 2023 r. przekazane miały zostać także aktywa wytwórcze oparte na węglu - w ramach tworzenia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego.

Tym samym stalibyśmy się grupą energetyczną, której głównym zadaniem byłoby dostarczanie energii elektrycznej i ciepła do odbiorców końcowych. Mamy na to wypracowany pomysł. Pod koniec mijającej kadencji Parlamentu, ustawa została jednak prawie w całości odrzucona przez Senat - przypomniał Artur Warzocha. - Tym samym projekt NABE stanął pod znakiem zapytania.

Dodaje, że gdyby nie ta zmiana, przy przyjętym założeniu Tauron do 2030 r. byłby w 80% grupą zieloną.

Konsekwetnie, w kolejnych latach, dochodzilibyśmy do neutralności klimatycznej - wyjaśnia Wiceprezes. - Mówimy tu oczywiście o Gospodarce Obiegu Zamkniętego, na którą możemy sobie pozwolić bo produkt uboczny spalania węgla może być wykorzystywany w dalszej produkcji.

EKMiŚP: bezpieczeństwo energetyczne zbyt kluczowe, by kierować się modą

Panel podsumował inicjator konferencji Silesia 2030, europoseł PiS Grzegorz Tobiszowski. Zaznaczył, że ambicje klimatyczne Europy powinny opierać się na realnych danych liczbowych i pragmatyce gospodarczej.

Jeżeli fakty i liczby podpowiadają, że powinniśmy wyhamować, to trzeba to zrobić. Gospodarka nie może być układana wyłącznie pod zieloną modę i to, co aktualnie jest trendy. Gospodarka jest sferą zbyt poważną, a bezpieczeństwo energetyczne jest zbyt kluczowe, by kierować się wyłącznie modą i ambicjami- podkreślał inicjator konferencji Silesia 2030 europoseł PiS Grzegorz Tobiszowski.

Udział w konferencji zapowiedzieli też: Beata Szydło, Paweł Sałak oraz Marek Wesoły, którzy podczas panelu mieli pochylić się nad odpowiedziami na następujące pytania i zagadnienia: Bezpieczeństwo surowcowe - jako element bezpieczeństwa Polski, co dalej z polityką klimatyczną - czy UE dostrzeże zagrożenia uzależnienia surowcowego? Polski system energetyczny, czyli co z węglem energetycznym i koksującym? I czy możemy "stawiać" się UE?

Politycy nie pojawili się jednak w Katowicach osobiście.

Zielony ład i zamknięcie się na surowce, które są dostępne w Europie, takie jak chociażby węgiel, prowadzi w prostej linii do tego, że Europa przestanie być gospodarczo konkurencyjna. Tak samo przepisy dotyczące na przykład dyrektyw związanych z metanem. To wszystko będzie uderzało bezpośrednio w polski przemysł. Dlatego tak ważne jest, żebyśmy próbowali na poziomie Unii Europejskiej jednak blokować te złe rozwiązania - mówiła europosłanka Beata Szydło podczas transmisji online.

- Jeżeli transformacja ma opierać się na surowcach krytycznych, które nie są dostępne w Europie, to do tych zmian trzeba podchodzić racjonalnie - dodała.

Doradca Prezydenta na EKMiŚP: surowce są kluczowe, bo decydują, kto i jak ma się rozwijać

- Surowce to w dzisiejszym czasie przeobrażania się i Europy i zmian globalnych kluczowa i podstawowa sprawa dla funkcjonowania poszczególnych państw, Unii Europejskiej, dla funkcjonowania także takich regionów jak Śląsk. Bo surowce dzisiaj decydują o tym, kto w jaki sposób ma się rozwijać - zauważył na nagraniu wideo Doradca Prezydenta RP Paweł Sałak.

- To właśnie surowce dzisiaj decydują, w jaki sposób będzie Polska i Śląsk - serce gospodarcze naszego kraju - wyglądać w przyszłości - podsumował.

MAP: bilansowanie zapotrzebowania na surowce rzadkie powinno być priorytetem

Marek Wesoły, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych podkreślił, że w procesie kształowania kierunku transformacji energetycznej niezbędny jest dialog.

W całym tym procesie warto rozmawiać o tym, w jaki sposób chcemy zdążać do tych celów, w oparciu o jakie technologie, o jakie surowce. Bilansowanie zapotrzebowania nowych technologii na surowce rzadkie powinno być naszym celem - przekonywał Marek Wesoły.

- Bardzo się cieszę, że węgiel koksowy jest na liście surowców strategicznych Unii Europejskiej - podkreślił polityk.

Konferencję zwieńczyło podpisanie Rezolucji Surowcowej

W dokumecie zaapelowano m.in. o:

• pilną odbudowę unijnego sektora wydobywczego oraz przemysłu przetwórczego surowców krytycznych,
• dostosowanie tempa osiągania celów Zielonego Ładu do warunków rynkowych,
• wyłączenie sektorów związanych z surowcami krytycznymi z systemu handlu emisjami EU ETS,
• stworzenia otoczenia legislacyjnego sprzyjającego inwestycjom i rozwojowi przedsiębiorstw.